Strona główna -> Umbria -> Todi – jedno z najpiękniejszych miast w Umbrii. Co warto zobaczyć?

Todi – jedno z najpiękniejszych miast w Umbrii. Co warto zobaczyć?

Autor: Łukasz Ropczyński
Opublikowano: Ostatnia aktualizacja: 5 komentarzy 18,7 tysięcy wyświetleń
Todi - jedno z najpiękniejszych miast w Umbrii. Co warto zobaczyć?

Średniowieczne Todi jest jednym z naszych ulubionych miast w środkowych Włoszech. Położone na wzgórzu, w samym sercu zielonej Umbrii, w sąsiedztwie malowniczych pól i winnic. Miasto warte jest odwiedzenia przede wszystkim ze względu na swój urok – piękny Piazza del Popolo, zabytkowe kościoły i pałace, brukowane wąskie uliczki, romantyczne zaułki, parki z tarasami widokowymi i tajemnicze przejścia. Z jednej strony Todi jest chętnie odwiedzane przez turystów, ale z drugiej wciąż nie jest tak popularne jak położone po sąsiedzku Perugia, Asyż, czy Gubbio. Warto z tego korzystać póki Todi nie jest jeszcze tak modne, jak będzie niebawem.

Dzięki zbudowanym w XIII wieku murom obronnym, mimo wojen i najazdów barbarzyńców, miasto zachowało średniowieczną architekturę oraz wiele pamiątek po Etruskach i Rzymianach. Są tu też ważne zabytki z okresu renesansu jak chociażby charakterystyczny kościół Santa Maria della Consolazione.

Jeśli poszukujesz rzetelnych wiadomości z Włoch oraz wakacyjnych inspiracji, porad i darmowych przewodników to zapraszam Cię do obserwowania naszego konta na Instagramie.

Obok wzgórza na którym położone jest Todi, przepływa Tyber.

Jeśli jedziesz do Umbrii, to przeczytaj także nasz duży przewodnik po całym regionie:

Według miejscowej legendy, miejsce na założenie miasta wskazał boski orzeł – dlatego właśnie w herbie Todi widnieje majestatyczny ptak.

Co warto wiedzieć o Todi zanim tu przyjedziesz?

Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
  • Todi leży w sercu Umbrii – regionu, który ma wszystkie zalety Toskanii, ale nie ma jej wad. Umbria jest wciąż nieodkryta przez masową turystykę, więc jest tańsza, a jednocześnie region jest pełen średniowiecznych miast, jezior, lasów, winnic, pięknych hoteli i gospodarstw agroturystycznych z basenami, rozsianych na umbryjskich wzgórzach.
  • Todi słynie z produkcji oliwy z oliwek oraz lokalnego wina. Będąc w Umbrii koniecznie spróbuj trufli. Jest ich tu najwięcej we Włoszech i tutaj są stosunkowo niedrogie.
  • Todi zostało wybudowane przez Etrusków pomiędzy III, a I wiekiem p.n.e. Dynamicznie rozwijało się w średniowieczu. W X wieku Todi poszerzyło swoje granice i jeszcze bardziej rozkwitło dzięki handlowi. Todi toczyło wówczas walki z innymi miastami, głównie z Orvieto.
  • W 1236 roku urodził się Jacopone – jeden z najsłynniejszych obywateli w historii Todi. Był potomkiem szanowanej rodziny, prawnikiem, jednym z pierwszych towarzyszy św. Franciszka. Do dziś zachowały się jego publikacje.
  • W XIV wieku Todi przeżyło załamanie gospodarcze, ale dzięki biskupowi Angelo Cesi udało się ożywić miasto, realizując kolejne inwestycje (m.in. Kościół Santa Maria Della Consolazione, Fontana Della Rua).
  • W Todi i okolicach nagrywano film „Witaj w raju” z Emily Ratajkowski („Welcome Home”) z 2018 r. Film zebrał kiepskie opinie wśród widowni, ale mimo wszystko warto go zobaczyć przed podróżą do Umbrii.

Todi jako baza wypadowa do zwiedzania Umbrii

Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Todi jest jednym z najpiękniejszych miasteczek regionu. Jednocześnie miasto ma znakomitą lokalizację – w sercu regionu i przy drodze ekspresowej. Jest to więc dobra baza wypadowa do zwiedzania innych miast. Blisko jest Perugia, Gubbio, Narni, Spoleto, Amelia, czy Terni w pobliżu którego położony jest słynny wodospad.

Hotel Fonte Cesia**** znajduje się w samym centrum Todi, w zabytkowym pałacu (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
Hotel Fonte Cesia**** znajduje się w samym centrum Todi, w zabytkowym pałacu (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Jeśli przyjeżdżasz do miasta na krótko – dzień lub dwa – to lepiej wybierz nocleg w historycznym centrum. Klimatyczny apartament Le Terrazze di San Fortunato ma duży taras z widokiem na zabytkowe dachy Todi, a czterogwiazdkowy Hotel Fonte Cesia jest jednym z najpiękniejszych w mieście i wcale nie tak drogim. Hotel znajduje się w XVII-wiecznym pałacu w samym sercu miasta.

w Umbrii zamiast hoteli w miastach, wolimy wybierać wiejskie gospodarstwa agroturystyczne z basenami - umbryjska wieś jest równie piękna jak Toskania, ale mniej rozdeptywana przez turystów (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
w Umbrii zamiast hoteli w miastach, wolimy wybierać wiejskie gospodarstwa agroturystyczne z basenami – umbryjska wieś jest równie piękna jak Toskania, ale mniej rozdeptywana przez turystów (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Zawsze gdy jesteśmy w tej okolicy na dłużej, to wybieramy apartament z basenem na wiejskich wzgórzach Umbrii. Jest to nasza baza wypadowa do codziennych wycieczek samochodem, a poranki spędzamy przy basenie. Ponad 100 noclegów w Todi i okolicy możesz sprawdzić tutaj.

Co warto zobaczyć w Todi? Plan spaceru po mieście

Poniżej znajdziesz najważniejsze zabytki, place i punkty widokowe Todi, ale opisane według kolejności zwiedzania.

Zakładamy, że zaparkujesz na jednym z dwóch polecanych przez nas parkingów i stamtąd rozpoczniesz spacer po mieście.

Kościół Santa Maria della Consolazione

Kościół Santa Maria della Consolazione w Todi znajduje się tuż obok parkingu (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
Kościół Santa Maria della Consolazione w Todi znajduje się tuż obok parkingu (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Zwiedzanie Todi najlepiej rozpocząć od kościoła Matki Bożej Pocieszenia (Tempio di Santa Maria della Consolazione). Dlaczego właśnie tutaj? Ponieważ ten charakterystyczny kościół znajduje się w sąsiedztwie obydwu parkingów, na których turyści najczęściej zostawiają samochód. Poza tym od kościoła najłatwiej rozpocząć spacer malowniczą Viale della Vittoria w stronę głównego miejskiego placu.

wnętrze kościoła Santa Maria della Consolazione w Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
wnętrze kościoła Santa Maria della Consolazione w Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Natomiast sam kościół Santa Maria della Consolazione jest uważany za jeden z najważniejszych symboli architektury renesansu. Autorem projektu świątyni był Donate Bramante, chociaż wciąż są co do tego poważne wątpliwości. Budowa kościoła rozpoczęła się w 1508 r. i trwała równo 100 lat. Kościół widać z daleka, gdy wjeżdża się do miasta. Jego renesansowa architektura wyróżnia się na tle średniowiecznego centrum Todi. Wejście do środka jest bezpłatne.

We wnętrzu można zobaczyć posągi dwunastu apostołów oraz zabytkowy obraz Madonny z dzieciątkiem. Obraz ten – według legendy – miał zostać odnaleziony wieki temu w murach zniszczonej kaplicy w centrum Todi. Robotnik, który odnalazł dzieło sztuki był niewidomy na jedno oko. Odnaleziony z ruin obraz Madonny oczyścił z gruzu i kurzu szmatką. Następnie tę samą szmatką przetarł oko i – według przekazywanej przez wieki historii – miał wówczas odzyskać wzrok.

Spacer Viale della Vittoria

malownicza Viale della Vittoria, Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
malownicza Viale della Vittoria, Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Po zwiedzaniu kościoła Santa Maria della Consolazione najlepiej przespacerować się w górę Viale della Vittoria. To prowadząca – nieco na około – ulica wprost do historycznego centrum. Po lewej stronie można podziwiać widoki na wzgórza Umbrii, ale idąc jeszcze kawałek dalej dojdziesz do Giardini Oberdan.

Punkt widokowy przy Ogrodzie Oberdan

punkt widokowy przy Ogrodzie Oberdan w Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
punkt widokowy przy Ogrodzie Oberdan w Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Giardini Oberdan to niewielki park z tarasem widokowym, z którego rozpościera się naprawdę piękny widok na Todi i panoramę Umbrii.

widok z tarasu przy Giardini Oberdan w Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
widok z tarasu przy Giardini Oberdan w Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Doskonale widać stąd średniowieczną zabudowę centrum miasta, a w oddali drogę ekspresową SS3 bis. Można usiąść na jednej z zacienionych ławek i delektować się atmosferą tego parku.

widok z tarasu przy Giardini Oberdan w Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
widok z tarasu przy Giardini Oberdan w Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

W miejscu gdzie znajduje się taras widokowy rozpoczyna się właściwe centrum Todi. Jezdnia staje się tutaj węższa, a asfalt zastępują eleganckie płyty. Po obu stronach ulicy znajdują się zabytkowe kamienice, a w nich sklepy z lokalnymi produktami, bary, restauracje i butiki. Są tu także niewielkie urokliwe hoteliki – niektóre z nich dysponują nawet prywatnymi basenami.

Kościół San Fortunato

kościół San Fortunato w Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
kościół San Fortunato w Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Idąc dalej – w stronę głównego placu – ulicą Via Augusto Ciuffelli po prawej stronie w oczy rzucają się szerokie, kamienne schody. Prowadzą one do położonego w górze kościoła San Fortunato. Ten okazały romańsko-gotycki kościół jest jednym z najważniejszych zabytków miasta. Warto zwrócić uwagę na mozolnie rzeźbione detale fasady.

kościół San Fortunato w Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
kościół San Fortunato w Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Wejście do wnętrza kościoła jest bezpłatne. Wewnątrz znajdują się freski z 1432 roku, autorstwa toskańskiego malarza Masolina da Panicale. W krypcie kościoła pochowany jest Jacopone da Todi (1230 – 1306), jeden z pierwszych towarzyszy św. Franciszka z Asyżu. Po prawej stronie do kościoła przylegają ogrody z ruinami średniowiecznej twierdzy. Park położony jest 411 metrów nad poziomem morza, wybudowany w 1373 roku dla papieża Grzegorza XI. W celu uzyskania większej ilości miejsca dla parku niektóre domy prywatne były wyburzane.

Piazza del Popolo

Piazza del Popolo, Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
Piazza del Popolo, Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Z kościoła San Fortunato już tylko nieco ponad 100 m jest do Piazza del Popolu, czyli reprezentacyjnego placu miasta. To jeden z najpiękniejszych placów Umbrii. Klasycznie piękny, kameralny, centralny plac miasta otoczony zadbanymi kamienicami, pałacami i urzędami.

Piazza del Popolo, Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
Piazza del Popolo, Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

W głównej części Piazza Del Popolo znajduje się katedra będąca chlubą miasta. Po przeciwnej stronie placu usytuowany jest gotycki Palazzo dei Priori wzniesiony w XIV wieku. Obok niego stoi Palazzo del Popolo i Palazzo del Capitano z wysokimi schodami, na które warto wyjść aby z góry zrobić pamiątkowe zdjęcia placu.

XIV-wieczny Palazzo dei Priori przy głównym placu miasta - Piazza del Popolo (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
XIV-wieczny Palazzo dei Priori przy głównym placu miasta – Piazza del Popolo (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Budowę Piazza Del Popolo rozpoczęto w XII wieku na gruzach świątyni Apolla, która w 1190 roku w wyniku pożaru została doszczętnie spalona.

Katedra w Todi

katedra w Todi, Piazza del Popolo, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
katedra w Todi, Piazza del Popolo, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Budowa katedry została rozpoczęta w XII wieku, ale na przestrzeni wieków w wyniku pożarów i trzęsień ziemi, kościół był kilkukrotnie odbudowywany. Do wnętrza kościoła prowadzą wysokie schody, na których w czasie wakacji przysiadają turyści.

Dach kościoła pochodzi z XIII wieku, a fasada swoją obecną formę uzyskała w XVI wieku. Jej projektanci inspirowali się fasadą kościoła św. Piotra w pobliskim Asyżu. W górnej części fasady znajduje się rozeta z 1523 r.

Wnętrze kościoła otwarte jest rano i popołudniami, zazwyczaj do 18:00. Pomiędzy 13:00, a 15:00 kościół jest zamknięty.

Punkt widokowy na Piazza Garibaldi

widok na panoramę Umbrii z tarasu przy Piazza Garibaldi (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
widok na panoramę Umbrii z tarasu przy Piazza Garibaldi (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Do Piazza del Popolo przylega Piazza Garibaldi. Centralne miejsce na placu zajmuje pomnik włoskiego rewolucjonisty, zbudowany w 1890 r. Podobno Giuseppe Garibaldi na pewnym etapie swojej politycznej kariery musiał schronić się w Todi wraz ze swoją ciężarną wówczas partnerką.

widok na panoramę Umbrii z tarasu przy Piazza Garibaldi (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
widok na panoramę Umbrii z tarasu przy Piazza Garibaldi (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Piazza Garibaldi – zastawiony samochodami – pozornie wydaje się nieciekawy, ale warto przejść na jego koniec. Rozpościera się stamtąd widok na wzgórza Umbrii.

Uliczki historycznego centrum Todi

Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Z Piazza Garibaldi warto przespacerować się Corso Camillo Benso Conte di Cavour. Wokół tej ulicy skupia się życia mieszkańców i turystów. W kamienicach znajdują się sklepy z lokalnymi produktami, klimatyczne restauracje, butiki i bary.

Jeżeli z Corso Camillo Benso Conte di Cavou skręcisz w pewnym momencie w prawo, w równie klimatyczną Via S. Maria in Cammuccia to dojdziesz do parkingu w dolnej części miasta przy Tempio di Santa Maria della Consolazione. Wrócisz w ten sposób do punktu wyjścia.

Mury obronne Todi i Torre Caetani

mury obronne miasta, a w oddali Torre Caetani, Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
mury obronne miasta, a w oddali Torre Caetani, Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Na koniec zwiedzania miasta warto jeszcze spojrzeć na zabytkowe mury obronne Todi, których duży fragment widać przy parkingu oraz na wieżę Torre Caetani. Mur wraz z wieżą jest elementem trzeciego kręgu murów obronnych Todi, który pierwotnie powstał w 1240 r. To co widać dzisiaj, to mury odbudowane w latach 1436 – 1440.

Położenie Todi

Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)
Todi, Umbria, Włochy (fot. Łukasz Ropczyński, kierunekwlochy.pl)

Todi położone jest w środkowej Umbrii, przy drodze ekspresowej SS3bis, łączącej Terni z Perugią i biegnącej dalej na północ. Samo miasto wybudowano na wzgórzu – 400 metrów nad poziomem morza – z którego roztacza się przepiękny widok na okolicę i rzekę Tyber.

Niektóre włoskie przewodniki podają, że z tarasów widokowych w Todi roztacza się niezwykły w swoim rodzaju widok na połowę Umbrii. Rzeczywiście panorama regionu podziwiana z miasta wygląda spektakularnie, ale na pewno widoki nie są aż tak rozległe.

Komunikacja w Todi

Darmowe i płatne parkingi w Todi

U podnóża starego miasta, tuż przy kościele Chiesa della Consolazione, znajduje się bezpłatny parking, na którym zazwyczaj zostawiamy samochód. W mapach google oznaczony jako Parcheggio Consolazione, ale z perspektywy ulicy trudno go zauważyć. Z parkingu do głównego miejskiego placu spacerem można dojść w kwadrans.

Drugi parking znajduje się po przeciwnej stronie kościoła, przy Viale Abdon Menecali i ten – dla odmiany – jest świetnie oznakowany 🙂 Drugi z parkingów jest płatny (1 euro za godzinę), a do samego centru Todi pieszo można z niego dojść także w kwadrans.

Jadąc samochodem od Rzymu najlepiej zjechać z autostrady A1 w Orte (w stronę Terni), a następnie udać się drogą SS3biz bezpośrednio do Todi.

Przystanek autobusowy w Todi

Autobusy w Todi zatrzymują się przy Viale Abdon Menecali, w sąsiedztwie kościoła Chiesa della Consolazione, 15 minut spacerem od głównego miejskiego placu.

Porada praktyczna: połączenia autobusowe w Umbrii – w okolicach Perugii, Terni i Spoleto – obsługuje FS Bus Italia i to na oficjalnej stronie tego przewoźnika https://www.fsbusitalia.it/ najlepiej sprawdzić aktualny rozkład jazdy.

Stacja kolejowa w Todi

Do Todi jeszcze kilka lat temu można było przyjechać pociągiem. Pod wzgórzem, na którym położone jest miasto, przebiega linia kolejowa biegnąca wzdłuż doliny Tybru, łącząca Terni z Perugią. Stacja zlokalizowana jest kilka km od ścisłego centrum, ale zawsze była dobrze skomunikowana poprzez połączenia autobusów komunikacji miejskiej.

Jednak pod koniec 2017 r. funkcjonowanie stacji kolejowej w Todi zostało zawieszone. Trwa remont linii kolejowej, a ostatnio pojawiły się zapowiedzi przebudowy dworca. Harmonogram inwestycji przewiduje zakończenie prac do 2025 r. Obecnie zamiast pociągów jeżdżą autobusy FS Bus Italia.

Miło mi, że dotarłeś lub dotarłaś do końca tego przewodnika. Jeśli artykuł okazał się pomocny, zostaw proszę komentarz u dołu.

Przeczytaj także

Zostaw komentarz

5 komentarzy

Monika ka 16 marca 2024 - 09:57

Jestrm zainteresowana przeprowadzka w okolice Todi.Szukam informacji o mieście. Bede wdzięczna za rady.

Odpowiedz
Łukasz Ropczyński 18 marca 2024 - 09:27

Dzień dobry,
U nas jest tylko ten jeden artykuł o Todi – bardziej pisany z punktu widzenia turystycznego. Natomiast takie typowo praktyczne, miejskie informacje znajdzie Pani tylko na włoskich stronach.
Pozdrawiam,
Łukasz

Odpowiedz
Asia 1 sierpnia 2023 - 13:49

Łukasz, a czy możesz podpowiedzieć jakieś połączenie z Todi (lub okolicy) do Rzymu i z powrotem? Tak, żeby na 1 dzień pojechać 🙂

Odpowiedz
Łukasz Ropczyński 1 sierpnia 2023 - 21:11

Z Todi nie ma na razie żadnych połączeń kolejowych, ponieważ tamtejsza linia kolejowa od lat jest w przebudowie. Można dojechać (samochodem lub autobusem) z Todi do Terni, a stamtąd jest już stosunkowo dużo bezpośrednich pociągów do Rzymu. Z Terni do Rzymu pociąg Regionale Veloce jedzie 1 godzinę i 5 minut, a bilet kosztuje 8,30 euro.

Odpowiedz
Asia 2 sierpnia 2023 - 10:11

bardzo dziękuję 🙂

Odpowiedz