Włoskie wino: jak wybrać?

Dla Włocha dobre wino często bywa podstawą dobrej kuchni. Dla osób spoza Włoch włoskie wino jest synonimem najwyższej jakości, wspaniałej historii i elementem prestiżu. Włochy są ojczyzną znanego na całym świecie Chianti, ale o miano najsłynniejszego włoskiego regionu walczy nie tylko Toskania. Świetnie i znane na całym świecie wina produkuje Piemont, Abruzja, regiony południa Włoch oraz Sycylia. Ta ostatnia słynie z niezwykle zwariowanego wina Marsala.

 

Z przyczyn klimatycznych włoskie wina dzieli się najczęściej na te z północy, te z Toskanii i te z południa, w tym z Sycylii. Mało kto zdaje sobie sprawę z faktu, że we Włoszech istnieje najwięcej na świecie odmian winorośli. Jest to szczególnie widoczne na południu kraju, gdzie z uwagi na klimat, w niewielkich lokalnych winnicach można odkrywać przeróżne smaki. Włosi są największym producentem wina na świecie ? zaspokajają aż 20 proc. światowej produkcji. To znacząco więcej niż jakikolwiek inny kraj. Oznacza to, że Włosi prawdopodobnie na winie znają się tak dobrze, jak żaden inny naród.

 

Z włoskimi winami jest jak z pięknymi kobietami: bywają niebezpieczne i można się w nich zakochać bez pamięci ? mówił kiedyś Witold Makowski, właściciel sklepu Oliwa i Wino w rozmowie z „Gazetą Wyborczą”. Mówił także: Włoskie wina to wielka różnorodność, więc potrafią zaspokoić wszystkie gusta. Wiele regionów winiarskich, mnóstwo szczepów i tysiącletnie tradycje winiarskie, które przechodzą z pokolenia na pokolenie – to wszystko sprawia, że Włochy są światowy liderem w produkcji win, zwłaszcza jakościowych.

 

Veneto

 

Region Veneto szczyci się produkcją wina na skalę przemysłową. Najsłynniejsze lekkie wina białe i czerwone z tego regionu to Soave i Valpolicella. W przypadku wina Soave istnieje bardziej luksusowa odmiana Soave Classico. Produkują ją wyłącznie małe winnice i raczej nie jest dostępna w tradycyjnych polskich sklepach. Wina Recioto Amarone i Recioto Amabile powstają z suszonych winogron. Z kolei wśród weneckich gondolierów popularne jest Recioto Sovae ? białe wino o lekko miodowym smaku.

 

Trydent

 

W tym górskim regionie Włoch winnice przylegają do stromych, urwistych zboczy. W przeciwieństwie do środkowych i południowych Włoch, zima trwa tutaj długo i jest obfita w śnieg. Czerwone wina z tego regionu uważane są za nieco ciężkie, z posmakiem truskawkowym lub śliwkowym. Z kolei wina białe pochodzące z Trydentu oraz z okolic jeziora Garda, są raczej łagodne i lekkie.

 

Piemont

 

W Piemoncie produkuje się podobne wina do tych, jakie znamy z Trydentu. Stąd pochodzą słynne marki Barolo i Barbaresco. Tutejsze wina są cierpkie w smaku i dość mocne. Górzysty region oraz długa zima nie sprzyja dojrzewaniu wielu szczepów, dlatego tutejsze winiarnie dysponują specjalnymi odmianami. Region słynie także z musującego wina Asti, jest to łagodne, słodkie wino, idealnie pasujące do popołudniowego deseru.

 

Toskania

 

Z tego regionu pochodzą najsłynniejsze włoskie wina. Na ich czele stoi Chianti ? to czerwone wino ma różny smak, w zależności od producenta. Zazwyczaj jest to młode, lekkie wino owocowe, ale są też odmiany, które leżakują wiele lat zanim trafią na rynek. Najbardziej luksusowe wina z Toskanii, a jednocześnie uważane na najlepsze i co za tym idzie najdroższe, to Vino Nobile di Montepulciano i Brunello di Montalcino. Inne znane wino z Toskanii to Supertuscan ? dobre, ale tańsze od wymienionych powyżej. W Toskanii produkuje się również wina białe z suszonych winogron, nazywane Vino Santo.

 

Umbria

 

Wina z Umbrii w sklepach zazwyczaj są tańsze niż te z Toskanii, ale to wcale nie oznacza, że są gorsze. Na uwagę zasługuje białe Orvieto Classico produkowane w winnicach w pobliżu zabytkowego miasta Orvieto słynącego z pięknej katedry. Wino to ma lekko orzechowy smak. Z win czerwonych warto zwrócić uwagę na Umbria Sagrantino, które zachwyca bogactwem aromatu przypraw.

 

Abruzja

 

Wino o typowo włoskim smaku, a przy tym przystępnej cenie to Montepulciano d’Abruzzo. Jest to czerwone, soczyste wino produkowanie w okolicach miasta Montepulciano we włoskiej Abruzji.

 

Sycylia

 

Najbardziej znanym sycylijskim winem jest Marsala. Przez lata Marsala ? z uwagi na dużą zawartość alkoholu ? używana była głównie w kuchni. Ostatnio koneserzy ponownie doceniają wartość tego wina. Godne uwagi jest również mocne, czerwone wino Nero d’Avola. Sycyliczyjcy nie przejmują się normami DOC przez to ich wina bywają prawdziwym szaleństwem dla degustatorów.

Klasyfikacja win

Producenci wina we Włoszech podlegają odpowiednim instytucjom. Te z kolei stosują klasyfikację dla win pochodzących z różnych regionów. Oznaczenia można znaleźć na etykietach:

• DOCG – Denominazione di Origine Controllata e Garantita(kontrolowane oznaczenie gwarantowanego pochodzenia ? najwyższa klasa jakości)
• DOC – Denominazione di Origine Controllata (kontrolowane oznaczenie pochodzenia)
• IGT – Indicazione Geografica Tipica (wino regionalne, tylko 15 proc. szczepów może pochodzić z innego regionu)
• VdT – Wino da Tavola (wino stołowe)

Na co zwracać uwagę przy zakupie?

Rocznik wina – wartość rocznika jest zdecydowanie przereklamowana. W dzisiejszych warunkach technologicznych klimat w danym roku ma mniejsze znaczenie dla wina, chociaż znawcy wciąż cenią sobie szczególnie wybrane roczniki. Ciekawym przykładem jest rok 2004 we francuskiej Burgundii. Na tamtejsze winnice miała wtedy miejsce inwazja biedronek. Uważa się, że burgundzkie wina z tego roku mają posmak trawiasty. Przyczyną jest ?sok z biedronek?…

Butelka, czy karton – we włoskich sklepach kupić można dobre wina sprzedawane w kartonach. Konkretnie są to plastikowe worki umieszczone w kartonie z zakrętką. Wino ze szklanej butelki jest milsze dla oka, ale wina w kartonie także bywają dobre, a przy tym zachowują przystępną cenę.

W jakiej butelce – bez znaczenia jest fakt, czy wino sprzedawane jest w butelce cienkiej i wysokiej, klasycznej, szerokiej, czy obłej. Ciężar butelki ani rodzaj denka także nie ma już znaczenia. Nie świadczy to w żadnym razie o klasie wina. Zdecydowanie lepiej sugerować się informacjami i oznaczeniami na etykiecie, a nie rodzajem butelki. Najbardziej popularną butelką we Włoszech jest 0,75 l. Istnieją też jej wielokrotności (np. 1,5 l). Win w butelkach większych niż 5 l. nie spotyka się.

Jaki korek – niektórzy znawcy uważają, że lepszy dobrej jakości korek silikonowy niż byle jaki korek naturalny. Coraz więcej znawców wina twierdzi, że obydwa korki wkrótce wyprze zakrętka, która jest neutralna dla wina, a przy tym wino jest po prostu łatwo otworzyć w każdych warunkach. Wciąż jednak ze względów prestiżowych wolimy wino z korkiem.

Zawartość alkoholu – im mocniejsze wino tym bardziej wyraziste w smaku. Dobrze, gdy wino ma ok. 13 proc. lub więcej. Wbrew pozorom producenci nie zaniżają zawartości alkoholu w winie na etykiecie. Wręcz przeciwnie. Z przyczyn podatkowych zazwyczaj ją zaniżają o ok. 0,5 proc.

Siarczyny – informację ?zawiera siarczyny?, którą znajdziemy na prawie każdej butelce wina, możemy swobodnie zignorować. To wymóg Unii Europejskiej z 2005 r, która każe zamieszczać takie oznaczenia, jednak zawartość siarczynów w winie jest na bardzo niskim poziomie i nie wpływa na zdrowie.

Stare, czy młode ? uogólnienie, że wino im starsze, tym lepsze jest… kompletną bzdurą. Wszystko zależy od rodzaju wina. Oczywiście są gatunki win, które po wielu latach osiągają pełnie swego smaku i dla wielu smakoszy są to doznania niezapomniane. Jednak tak naprawdę większość win smakuje lepiej wkrótce po zabutelkowaniu. Duża część win już po roku traci lekkość, świeżość i owocowy aromat. Z włoskich win do dłuższego przechowywania w chłodnej piwnicy nadaje się toskańskie Brunello di Montalcino oraz Barolo i Barbaresco z Piemontu.

Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa we Włoszech zarejestrowało urzędowo ponad 350 odmian winorośli. Dodatkowo we Włoszech uprawia się 500 innych odmian.

opr. Łukasz Ropczyński

Opracowano na podstawie:

• „Logo”, 6 mitów na temat win, P. Pietrzyk
• „Wikipedia Italia”, klasyfikacja win włoskich
• strony internetowe włoskich producentów
• „Gazeta Wyborcza”, Dobre wino nie musi być drogie, M. Jamroż
• Wyd. Wiedza i Życie, Wina świata. Kraje, regiony, producenci, S. Keevil