EUR to dzielnica zupełnie inna niż wszystkie pozostałe w Rzymie. Jednak to tylko jeden z powodów, dla których warto ją zobaczyć. Niespełna sto lat temu, w latach 30 XX wieku, Benito Mussolini – ówczesny premier ale przede wszystkim założyciel i przywódca ruchu faszystowskiego – zapowiedział budowę „trzeciego Rzymu”. Pierwszym miał być Rzym starożytny, drugim Rzym papieski. Trzecim Rzymem miała być EUR, której budowę rozpoczęto w związku z planowaną wystawową światową – Esposizione Universale di Roma.
Plany Mussoliniego dotyczące wystawy – mimo że bardzo zaawansowane – ostatecznie przerwał wybuch II wojny światowej. Mimo to EUR powstała, a w kolejnych dekadach przeszła przeobrażenie. Dziś EUR to rzymskie centrum biurowe, ale nie tylko. Znajdują się tu także ważne urzędy, ministerstwa oraz hale, w których odbywają się międzynarodowe wydarzenia sportowe lub kulturalne. EUR to także tereny zielone – parki i ogrody.
Jeśli poszukujesz rzetelnych wiadomości z Włoch oraz wakacyjnych inspiracji, porad i darmowych przewodników to zapraszam Cię do obserwowania naszego konta na Instagramie.
Jeśli w Rzymie spędzasz więcej czasu niż kilka dni, to EUR warto zobaczyć. Atmosfera tej części Rzymu w pewnym sensie jest wyjątkowa, a jej historia warta poznania. Tym bardziej, że dojazd tutaj jest banalnie prosty – wystarczy wsiąść w niebieską linię metra B i dojechać do stacji EUR Fermi.
Przy okazji zobacz także moje inne rzymskie artykuły i przewodniki:
- Rzym w 5 dni – co zobaczyć? Plan pobytu – najlepszy przewodnik
- Gdzie spać w Rzymie? Noclegi w Rzymie + hotele i apartamenty, o których warto wiedzieć
Natomiast w kategorii Rzym i Watykan znajdziesz 16 innych artykułów o Rzymie.
Dlaczego podjęto decyzję o budowie EUR?
Dziś EUR to nowoczesna i pełna zieleni dzielnica z nowoczesnymi biurowcami, urzędami i wieżowcami, ale przede wszystkim z architekturą z lat 30 XX wieku. EUR została zaprojektowana stosunkowo niedawno, ponieważ niespełna sto lat temu, w związku z Rzymską Wystawą Światową. Właśnie stąd pochodzi jej nazwa – EUR, czyli Esposizione Universale di Roma.
W drugiej połowie lat 30 XX wieku Benito Mussolini – wieloletni premier i założyciel Włoskiej Partii Faszystowskiej – podjął decyzję o rozpisaniu konkursu architektonicznego na stworzenie całkiem nowego centrum Rzymu. W konkursie mogli wziąć udział tylko włoscy architekci, a powstanie nowej dzielnicy miało być dowodem na potęgę i sprawczość faszystowskich Włoch.
Wystawa miała się odbyć w 1942 r., czyli na dwudziestolecie faszyzmu. Jednak plany te pokrzyżował wybuch II wojny światowej. Mimo, że wystawa się nie odbyła, to dzielnica EUR jednak powstała.
Ani wybuch wojny, ani upadek i śmierć Mussoliniego, nie przekreśliły planów powstania nowej dzielnicy. Na moment je tylko wstrzymały. Jednak gdy wojna się skończyła, a kurz opadł, w EUR znów pojawił się ciężki sprzęt i ekipy budowlane. Faszyzm był już wtedy przeszłością, ale zupełnie nie przeszkadzało to ówczesnym decydentom.
Co ciekawe, głównym architektem tej dzielnicy pozostał Marcello Piacentini, który nadzorował budowę w czasach faszystowskich. Przed wojną odpowiadał on bezpośrednio przed Mussolinim. Po wojnie główny projektant w praktyce pozostał na swoim stanowisku.
Jak powstawała i zmieniała się rzymska EUR?
EUR charakteryzuje się monumentalnymi budynkami i szerokimi bulwarami, zgodnie z estetyką architektury faszystowskiej tamtego okresu. Wśród najważniejszych obiektów w dzielnicy EUR znajduje się Palazzo della Civiltà Italiana, znany również jako Colosseo Quadrato (czyli „Kwadratowe Koloseum„), od którego rozpoczęliśmy zwiedzanie dzielnicy EUR. Dziś to siedziba domu mody Fendi – ale do pomieszczeń na parterze można wejść bezpłatnie.
Inne najbardziej znane miejsca dzielnicy EUR to Pałac Sportów (jeden z najważniejszych obiektów sportowych w Europie, na którym wielokrotnie rywalizowali polscy zawodnicy), Pałac Kongresów, Pałac Cywilizacji oraz kościół św. Piotra i Pawła.
Na przestrzeni dziesięcioleci część ziemi w dzielnicy EUR została sprzedana prywatnym inwestorom, którzy wybudowali wysokie – szczególnie jak na Rzym – biurowce. Swoje siedziby ma tu kilka ogromnych włoskich firm, jak chociażby koncern paliwowy Eni, czy włoska poczta – Poste Italiane.
Dzielnica była także jednym z miejsc, gdzie odbywały się niektóre wydarzenia związane z Letnimi Igrzyskami Olimpijskimi w 1960 r., które miały miejsce w Rzymie.
Plan spaceru, czyli co warto zobaczyć w rzymskiej dzielnicy EUR?
Projektując EUR Marcello Piacentini chciał połączyć włoską tradycję z nowoczesnością. Dziś możemy więc podziwiać budynki monumentalne i proste, których architektura podąża za zasadami geometrycznymi. Jednocześnie neoklasycyzm czerpał z architektury klasycznej – zachowując łuki i kolumny, ale odrzucając dekoracje i detale.
Kwadratowe Koloseum
Plan dzielnicy EUR wyznacza kilka głównych ulic, przy których i na końcu których ustawione są kluczowe budynki. Aleją do której warto skierować pierwsze kroki jest Viale della Civiltà del Lavoro. Na jej końcu znajduje się Kwadratowe Koloseum, którego oficjalna nazwa to Palazzo della Civiltà Italiana. Zamysł architektów był taki, żeby stojąc przed Colosseo Quadrato człowiek czuł się mały i nieznaczący.
Zaprojektowany przez architektów Giovanniego Guerriniego, Ernesto Lapadulę i Mario La Torre, Palazzo della Civiltà Italiana jest przykładem architektury faszyzmu. Powstał w latach 30 XX wieku jako jeden z pierwszych budynków tworzonej wówczas dzielnicy. Jego fasada składa się z sześciu rzędów arkad w pionie i dziewięciu w poziomie. Odpowiadało to ilości liter imienia i nazwiska Benito Mussoliniego.
Duże łuki i kolumny nawiązują do antycznej rzymskiej architektury, w tym przede wszystkim do Koloseum. Od 2015 r. w Colosseo Quadrato mieści się siedziba domu mody Fendi. Jednak na parter budynku może wejść każdy – to przestrzeń wystawowa. Przejście na wyższe piętra jest już ograniczone do pracowników i osób z przepustkami.
Warto wiedzieć: w górnej części fasady budynku znajduje się napis: „Un popolo di poeti di artisti di eroi, di santi di pensatori di scienziati, di navigatori di trasmigratori„, co oznacza „„”Naród poetów, artystów, bohaterów, świętych, myślicieli, naukowców, żeglarzy, podróżników”.
Pałac Kongresów
Po wyjściu z Colosseo Quadrato tylko 600 m dzielić Cię będzie od Palazzo dei Congressi czyli Pałacu Kongresów. Wystarczy iść cały czas prosto Viale della Civiltà del Lavoro. To kolejny przykład architektury faszyzmu, charakteryzującej się monumentalizmem i symetrią. Jednak architektura tego budynku jest mniej przytłaczająca. Kolumny na fasadzie są cienkie, a elewacja jasna, wręcz błyszcząca w słońcu.
Palazzo dei Congressi został zaprojektowany przez Adalberto Liberę i Tullio Rossi, a prace nad jego budową rozpoczęły się w 1938 r. Ze względu na wybuch wojny nie odbyła się w nim zaplanowana na 1942 r. na Wystawa Światowa. Jednak później pałac gościł część szermierczą pięcioboju nowoczesnego na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1960 r. Obecnie budynek pełni rolę centrum wystawienniczego. Regularnie odbywają się tu także wydarzenia kulturalne, pokazy oraz kongresy.
Muzeum Cywilizacji Rzymskiej
W Pałacu Cywilizacji Rzymskiej mieści się muzeum, w którym oglądać można eksponaty ukazujące życie i zwyczaje w Rzymie w różnych momentach historii. Najwięcej eksponatów dotyczy okresu Cesarstwa. Podziwiać można także makiety całego miasta w epoce imperialnej.
Pałac Cywilizacji Rzymskiej składa się z dwóch skrzydeł, które połączone są efektowną kolumnadą. Budynek Muzeum jest szczególnie interesujący, ponieważ prawie nie ma okien. Architektom chodziło o efekt, w którym zwiedzający byliby praktycznie odcięci od świata zewnętrznego.
Porada praktyczna: Museo delle Civiltà jest otwarte od wtorku do niedzieli od 8:00 do 19:00 (ostatnie wejście na pół godziny przed zamknięciem). Bilet normalny w cenie 10 euro, a ulgowy 2 euro. Bezpłatny wstęp dla obywateli Unii Europejskiej poniżej 18 roku życia. Ponadto bezpłatnie w każdą pierwszą niedzielę miesiąca. Bilety kupuje się w kasie, bezpośrednio przed wejściem – zazwyczaj nie ma kolejki.
Obelisk Marconiego
Tuż obok Muzeum Cywilizacji Rzymskiej znajduje się Obelisk poświęcony Guglielmo Marconiemu, który był słynnym włoskim fizykiem. Obelisk stoi pośrodku Piazza Guglielmo Marconi, który dawniej nosił dumną nazwę Piazza Imperiale, a szeroka aleja, która tędy biegnie, w okresie faszyzmu nosiła nazwę – Viale Imperiale (dziś to Via Cristoforo Colombo).
92 panele umieszczone na obelisku przedstawiają taniec, śpiew, modlitwę i zwierzęta. To rodzaj podziękowania za niezwykłe odkrycia Guglielmo Marconiego. Zwróć uwagę, że dwie dolne płaskorzeźby wyglądają nieco inaczej niż te u góry. Wynika to z faktu, że powstały one jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. Natomiast płaskorzeźby umieszczone wyżej powstały dopiero kilkanaście lat później i tworzone były w zupełnie innych okolicznościach.
Bazylika św. Piotra i Pawła
Najważniejszym kościołem dzielnicy EUR jest Bazylika św. Piotra i Pawła. Została zaprojektowana przez Arnaldo Foschiniego w 1938 r., ale wierni mogli z niej skorzystać dopiero niespełna dwie dekady później. Najpierw budowę wstrzymał wybuch wojny. Później – w 1943 r. – w tym miejscu doszło do starć pomiędzy włoskimi żołnierzami, a niemieckimi spadochroniarzami. Natomiast w 1953 r. – gdy robotnicy powrócili na plac budowy świątyni – odkryto, że w międzyczasie skradzionych zostało większość materiałów budowlanych.
Potężna, betonowa kopuła Bazyliki o średnicy 32 m widoczna jest już z daleka – to czwarta największa kopuła w Rzymie. Bazylika została wzniesiona w stylu monumentalnym. Jej powstanie miało podkreślać współistnienie reżimu faszystowskiego z Watykanem. W 2007 r. przeszła gruntowne prace konserwatorskie.
Parco Centrale del Lago
Spacer po dzielnicy EUR najlepiej zakończyć w parku zbudowanym wokół sztucznego jeziora. To jeden z największych terenów zielonych w Rzymie – czysty, zadbany i dobrze zorganizowany. Miejsce pikników, spotkań i lokalnych wydarzeń. Park został zaprojektowany w 1936 r., ale zbudowano go dopiero po wojnie. W trakcie gdy tu spacerowaliśmy, na sztucznym jeziorze odbywały się akurat zawody kajakarskie.
Jezioro otacza nowoczesna i wysoka zabudowa. Od północnego zachodu jest to budynek banku UniCredit, a od południowego wschodu wieżowiec koncernu paliwowego Eni. Natomiast wokół – w sąsiedztwie stacji metra EUR Fermi – w trakcie budowy są kolejne wieżowce. Obok centrum kongresowego powstał nowoczesny wieżowiec Hotelu Hilton – dobrze widoczny z perspektywy jeziora.
W parku, przy Viale Oceania 90, znajduje się słynna cukiernia i lodziarnia – „Giolitti”. To historyczna marka, która od 1890 r. produkuje doskonałe lody rzemieślnicze w centrum Rzymu, a niedawno otworzyła swój lokal tuż nad brzegiem jeziora. Więcej o „Giolitti” przeczytasz w moim artykule gdzie zjeść w Rzymie.
Spacerując po parku warto też zwrócić uwagę na niewielki wodospad i fontanny, na górze których w oddali widać budynek Palazzo dello Sport. Wpadająca tędy woda zapewnia dopływu tlenu do ekosystemu utworzonego przez sztuczny staw. Park zajmuje powierzchnię około 160 000 m², mniej więcej równo podzieloną między teren zielony i sztuczne jezioro.
Porada praktyczna: jeśli masz więcej czasu na zwiedzanie EUR to zobacz jeszcze – położony w pobliżu – Palazzo dello Sport. To słynna arena sportowo-muzyczna. Odbywają się tam koncerty najsłynniejszych zespołów i wokalistów, ale też zawody sportowe o międzynarodowej randze. W tym wielokrotnie z udziałem polskich zawodników.
Czy dzielnica EUR jest bezpieczna?
Monumentalne budynki, liczne podcienia, w których lokale są opustoszałe oraz szerokie i puste ulice, po których mało kto spaceruje. To wszystko może nasuwać pytania, czy zwiedzanie EUR jest bezpieczne?
Zdecydowanie tak – szczególnie w ciągu dnia. Ostatnio przez tydzień mieszkaliśmy w sąsiedztwie EUR więc byliśmy tam codziennie, a raz spaliśmy nawet w hotelu w samym sercu EUR i nigdy nie czuliśmy się zagrożeni. Obecnie EUR to przede wszystkim dzielnica rządowa, biznesowa i mieszkalna, chociaż wciąż mocno czuć tu oddech niedawnej historii.
Natomiast uważać – na kieszonkowców – trzeba przede wszystkim w metrze w drodze do EUR. Metro w Rzymie jest miejscem, w którym turyści powinni szczególnie uważnie pilnować swojego portfela.
Jak dojechać z centrum Rzymu do EUR?
Do dzielnicy EUR najłatwiej dojechać metrem linii B, kierunek Laurentina. Można wysiąść na jednej z trzech stacji metra: EUR Magliana (czyli blisko Palazzo della Civiltà Italiana – tzw. „Kwadratowe Koloseum”) albo na EUR Palasport lub EUR Fermi. Te dwie stacje metra znajdują się 200 m od siebie, w samym sercu dzielnicy EUR.
Miło mi, że dotarłeś lub dotarłaś do końca tego przewodnika. Jeśli artykuł okazał się pomocny, zostaw proszę komentarz u dołu.
- Masz pytania? Napisz w komentarzach poniżej. Otrzymam powiadomienie i odpowiem Ci niezwłocznie.
- Będzie nam miło, jeśli dołączysz do 46 000 osób, które obserwują nasze konto na instagramie.
- Prowadzimy też największy w Polsce włoski profil bloga na Facebooku, który zgromadził 114 000 obserwatorów.
- Zapraszamy również na największą Facebookową Grupę miłośników Włoch, która liczy ponad 80 000 Członków. Tam porad udzielają także Czytelnicy!
