Mediolan – co zobaczyć? Zabytki, atrakcje, komunikacja, polecane noclegi i restauracje

Mediolan jest światową stolicą mody i najważniejszym centrum gospodarczo-finansowym we Włoszech. To jedno z najbogatszych miast w Europie. Swoje kolekcje prezentują tutaj najsłynniejsze marki: Armani, Fendi, Prada, Ermenegildo Zegna. Na mediolańskich wybiegach podziwiać można najlepiej opłacane modelki świata. Znajduje się tu mnóstwo ekskluzywnych butików, ale nie brakuje także tańszych outletów, wyprzedających końcówki firmowych kolekcji. Swoją siedzibę ma tutaj słynny teatr „La Scala”, włoska telewizja, giełda i najważniejsze banki. Mediolan nie ma tak wielu zabytków jak Rzym, czy Florencja, ale te, które posiada są pełne klasy i ogromnej wartości.

• Sprawdź hotele i apartamenty w Mediolanie

Zapraszam Cię do praktycznego przewodnika po Mediolanie. Bez względu na to, czy na zwiedzanie miasta masz jeden dzień, czy może przylatujesz tu na weekend, podpowiem Ci jak dojechać z lotniska, co warto zobaczyć w samym centrum (jeśli masz niewiele czasu), gdzie spędzić kolejne dni, jeśli zostajesz tu na dłużej, gdzie spać i gdzie dobrze zjeść.

Z uwagi na zlokalizowane w pobliżu trzy międzynarodowe porty lotnicze, w tym lotnisko w Bergamo (Orio al Serio), które upodobały sobie tanie linie, Mediolan jest dobrym miastem na weekendowy trip. Można połączyć zwiedzanie miasta, zabytków i muzeów z robieniem zakupów w licznych butikach, outletach i sklepach z firmową odzieżą. Poza tym już samo Bergamo, w którym często lądują turyści, warte jest zwiedzenia, a bardzo blisko znajduje się jezioro Como – jedno z dwóch najpiękniejszych jezior we Włoszech.

Jak dojechać z lotniska w Bergamo do centrum Mediolanu?

Z portu lotniczego Orio al Serio w Bergamo do centrum Mediolanu niemal co chwilę odjeżdżają autobusy trzech przewoźników: Terravision, Autostradale i Oriosuttle.

Zobacz więcej:

• Jak dojechać z lotniska w Bergamo do centrum Mediolanu?

Autobusy przewoźnika Autostradale są najstarsze. Wszystkie trzy firmy oferują jednak podobny czas dojazdu z lotniska w Bergamo do centrum Mediolanu za podobną cenę. Na stronach internetowych przewoźników istnieje możliwość zakupu biletu online. Nie warto tego robić, ponieważ system wymaga wprowadzenia dokładnej godziny odjazdu. Wsiądź w pierwszy autobus danego przewoźnika jaki napotkasz po wyjściu z terminala w Bergamo. Pracownicy w specjalnych kamizelkach będą Cię namawiać do wybrania ich autobusu, a bilet można kupić bezpośrednio przed wejściem na pokład autobusu.

Porada praktyczna: Terravision ma najnowszy tabor autobusowy i najtańsze bilety. Ceny biletów w zależności od przewoźnika wynoszą od 8 do 10 euro w jedną stronę.

Mediolan – polecane hotele i B&B

• J24 Hotel Milano**** – jeden z najtańszych 4-gwiazdkowych hoteli w Mediolanie. Obiekt po generalnej przebudowie, w nowoczesnym, loftowym stylu. 100 m od hotelu znajduje się stacja metra Maciachini, zaledwie 3 przystanki od dworca Milano Centrale i 7 od Duomo. Hotel jest świetnie skomunikowany. Nie ma parkingu, ale można zaparkować przy ulicy (to bezpieczna dzielnica). Bardzo ładne pokoje, śniadanie w formie bufetu, wifi, całodobowa recepcja.

• Hilton Garden Inn Milan North**** – zarówno w Polsce jak i we Włoszech często wybieramy sieć Hilton. Ich hotele trzymają najwyższy poziom bez względu na kraj. Ten mediolański nie jest droższy od polskich (mniej niż 100 euro za dobę/2 osoby ze śniadaniem). Hotel znajduje się blisko stacji metra Villa San Giovanni, którą można bezpośrednio dojechać do Duomo. Ładne pokoje, zróżnicowane śniadania w formie bufetu, wifi. To dobra opcja jeśli będziecie samochodem – pod hotelem jest bezpłatny parking. Sam hotel jest poza centrum, więc łatwo tu dojechać.

• B&B Hotel Milano Ornato*** – opcja budżetowa, tani hotel (około 250 zł za dobę/2 osoby). Ładne, nowe pokoje z prywatnymi łazienkami, z wifi, klimatyzowane. Hotel oferuje strzeżony parking i całodobową recepcję. Śniadanie w formie bufetu. Jeden minus. W pobliżu nie ma metra, ale tuż obok jest przystanek tramwaju, który co chwilę dojeżdża do centrum.

• Eco Hotel Milano & BioRiso Restaurant*** – hotel leży blisko stacji metra Affori Centro. Hotel szczyci się tym, że jest „eco” (jest tu ekologiczna restauracja, ogród, energia odnawialna). Pokoje klimatyzowane, z wifi i lodówką. Śniadania w formie bufetu. Hotel oferuje parking (za dodatkową opłatą 15 euro za dzień).

Zobacz też inne hotele, apartamenty i B&B w Mediolanie:

Milano Centrale jako główny punkt przesiadkowy

Zarówno autobusy z lotniska Orio ale Serio w Bergamo, jak i autobusy z lotniska Mediolan Malpensa kończą jazdę przy dworcu kolejowym Milano Centrale. To nie tylko jeden z najpiękniejszych dworców kolejowych na świecie, ale i komunikacyjne centrum miasta. Krzyżują się tutaj dwie linie metra. Nawet jeśli nie planujesz podróży pociągiem to warto zajrzeć na sam dworzec. Główny hall dworca przypomina najsłynniejsze dworce kolejowe w Stanach Zjednoczonych. Na same perony nie można wejść bez biletu na pociąg, ale za to z tarasu widokowego przy jednym z barów na piętrze można spojrzeć na pięknie zadaszone perony, przy których stoją zarówno nowoczesne pociągi regionalne, jak i superszybkie składy Pendolino.

Sam dworzec został jakiś czas temu odrestaurowany i wyposażony w nowoczesne systemy elektroniczne. W tunelach pomiędzy dworcem kolejowym, a stacją metra znajduje się niewielka galeria handlowa. Spacerując po centrum komunikacyjnym pamiętaj, że w takich miejscach często grasują kieszonkowcy. Nie jest to powód, aby dworca nie odwiedzać. Warto jednak pilnować portfela.

Mediolan ma cztery linie metra – jaki bilet wybrać?

Z dworca możesz przejść od razu do metra. Wystarczy przejechać cztery stacje żółtą linią metra M3, aby dotrzeć do ścisłego centrum miasta i wysiąść tuż przed mediolańską Duomo. Ten sam odcinek pieszo można przejść w niespełna 40 minut (3 km).

Jeśli planujesz intensywne zwiedzanie Mediolanu, to idąc do metra wypatruj salonu ATM. Możesz tam kupić jednorazowy bilet na przejazd za 2 euro ważny przez 90 minut lub bilet 24-godzinny za 4,5 euro. To drugie rozwiązanie jest dużo bardziej opłacalne. Bilet ważny jest dobę od momentu skasowania w bramce metra. Na jego podstawie możesz przemieszczać się także autobusami komunikacji miejskiej, tramwajami, a nawet koleją miejską. Należy tylko pamiętać, aby nie wyjechać za granice miasta.

Duomo – najwspanialsza atrakcja Mediolanu i symbol miasta

Kiedy wyjdziesz ze stacji metra na przystanku Duomo Twoim oczom ukaże się od razu słynna mediolańska, gotycka katedra Duomo. Widok jest tym bardziej zaskakujący, bo rzadko metro dociera tak blisko punktu docelowego. Budowę katedry rozpoczęto już w XIV w. Z uwagi na liczne rzeźby i detale budowa trwała ponad 400 lat. Dziś jest drugą co do wielkości świątynią we Włoszech (większa jest tylko Bazylika św. Piotra w Watykanie).

Katedra w Mediolanie w najwyższym punkcie mierzy 108 m wysokości. Jej długość to 157 m, a szerokość 93 m. W trakcie sześciuset lat budowy w jej fasadę i wykończenie dachu wbudowano około 2 150 rzeźb.

Fasada katedry wykonana jest z białego marmuru. Warto także wejść do środka katedry oraz na taras widokowy na dachu. Tam obowiązują szczególne względy bezpieczeństwa, a kontrole są zbliżone do tych, jakie mają miejsce na lotniskach. Z tarasu widokowego lepiej można przyjrzeć się setkom figurek na dachu oraz podziwiać panoramę Mediolanu.

Ciekawostką jest fakt, że w 1805 r. właśnie w mediolańskiej Duomo, Napoleon Bonaparte koronował się na króla Lombardii.

Porada praktyczna: wstęp do katedry w Mediolanie możliwy jest codziennie od 9:00 do 19:00, bilet w cenie 5 euro. Warto jednak wykupić „Duomo Pass„, który upoważnia do wstępu do katedry, na obszar archeologiczny, do muzeum i na tarasy. Cena „Duomo Pass” to 15 euro jeśli na taras wyjdziesz schodami lub 20 euro jeśli chcesz wyjechać windą (wtedy powrót także jest schodami). W poniedziałki muzeum Duomo jest zamknięte. Na oficjalnej stronie https://ticket.duomomilano.it/ możesz kupić bilety i sprawdzić zniżki rodzinne lub dla dzieci.

Tętniący życiem Piazza del Duomo nie zawsze tak wyglądał

Piazza del Duomo to jeden z najwspanialszych placów we Włoszech. Nieustannie tętni życiem. W ciągu dnia jest tu tłum ludzi, zarówno turystów jak i mieszkańców. Z uwagi na rangę miejsca i wartość zabytków na placu przez całą dobę pracują służby mundurowe. Jest tu policja, carabinierzy, a nawet wojsko. Jednak w oczy rzucają się przede wszystkim tłumy turystów, imigranci handlujący bransoletkami i oczywiście gołębie – jest ich tu pełno, a wiele osób gwiżdżąc woła je na wysuniętą rękę i robi sobie z nimi zdjęcie.

Plac ma 17 000 m2 powierzchni. Dominuje tu gotycki front Duomo i sąsiadująca z katedrą Galeria Vittorio Emanuele II. Na placu znajduje się też konny pomnik Vittorio Emanuele II zbudowany w 1896 r. Jeszcze w XIX w. plac wyglądał zupełnie inaczej, był sporo mniejszy, a przed katedrą i w miejscu gdzie dziś znajduje się Galeria, usytuowanych było kilkanaście kamienic. Plac przebudowywano etapami. Wiązało się z tym wiele wyburzeń, kontrowersji ale też konkursów architektonicznych i debat z mieszkańcami.

Włosi twierdzą, że najlepiej ubrane panie i panowie chodzą właśnie po ulicach i placach Mediolanu. Coś w tym jest. Stojąc na Piazza del Duomo i przyglądając się ludziom doskonale widać, że moda uliczna w Mediolanie zdaje się wyróżniać. Kobiety w krótkich sukienkach i szpilkach lub adidasach jeżdżą na rowerach, a eleganccy panowie popijają kawę w kawiarnianych ogródkach, przeglądając najnowsze wydanie „Corriere della Sera” i „La Repubblica”. Przy odrobinie szczęścia można spotkać modelki albo celebrytki z instagrama robiące sobie zdjęcia na którymś z miejskich placów lub gwiazdy włoskiego show biznesu robiące zakupy w słynnej Galerii Wiktora Emanuela II.

Mediolan ma dwa symbole – drugi to Galeria Wiktora Emanuela II

Stojąca tuż obok Duomo neorenesansowa Galeria Wiktora Emanuela II to drugi najważniejszy symbol miasta nazywany „salonem Mediolanu”. Przepiękny pod względem architektonicznym obiekt pełni funkcję czegoś w rodzaju luksusowej galerii handlowej, która kiedyś była miejscem spotkań burżuazji mediolańskiej. Dziś spotykają się tutaj ludzie, którzy chcą zrobić zakupy z ludźmi, którzy przybywają tylko po to, aby podziwiać architektoniczne piękno tego budynku.

Galerię otaczają gmachy pochodzące z XIX w., a niegdyś biegnące tędy ulice zostały przykryte szklaną kopułą. Budowę Galerii poprzedziły trzy burzliwe konkursy architektoniczne, a w pierwszych latach funkcjonowania obiekt oświetlały lampy gazowe.

Poza ekskluzywnymi sklepami znajduje się tutaj też kilka barów funkcjonujących od powstania Galerii: Caffè Campari, Caffè Savini – założona jako Caffè Gnocchi – i Caffè Biffi, a do niedawna był tu także Mc Donald’s (teraz został przeniesiony kilkaset metrów dalej do innego budynku). Cały budynek w ostatnich latach został odrestaurowany. Miasto nieszczególnie było zainteresowane finansowaniem remontu Galerii, dlatego pojawiły się naciski na mediolańskie domy mody, aby to one sfinansowały remont Galerii, w której mają sklepy.

W Galerii Wiktora Emanuela II swoje sklepy mają m.in. takie domy mody jak Prada, Stefanel, Versace, Louis Vuitton, Giorgio Armani, Gucci, Brics, Rizzoli, Tod’s i Church’s. Jest tu też sklep Swarovskiego oraz kilka – dość drogich – restauracji ze stolikami rozstawionymi zarówno w środku lokalu, jak i pod szklanym dachem Galerii. W budynku sąsiadującym z Galerią Wiktora Emanuela II znajduje się salon Ferrari. Można tam na własne oczy zobaczyć jeden z modeli Ferrari, który brał udział w wyścigach Formuły 1. W sklepie można oczywiście kupić pamiątki i gadżety związane z marką.

Złoty Kwadrat i La Scala – mediolańskie place i ulice

Jeśli wyjdziesz z Galerii Wiktora Emanuela II po przeciwnej stronie niż katedra, to znajdziesz się na Piazza della Scala. Można tu usiąść w cieniu zieleni na jednej z ławek. Przy placu znajduje się słynny teatr operowy La Scala. O bilety bardzo trudno, ale czasem wieczorami można podziwiać zjeżdżające tutaj osobistości, w pięknych samochodach i bogato zdobionych sukniach. Ulicą wzdłuż La Scali przejeżdżają zabytkowe tramwaje – niektóre z nich mają po 100 lat!

Turyści z nieco bardziej zasobnym portfelem często odwiedzają tzw. Złoty Kwadrat (Quadrilatero d’Oro) alei modowych, do którego dojdziesz w około 15 minut spod teatru La Scala. Złoty Kwadrat składa się z ulic Via Montenapoleone, Via Manzoni, Via della Spiga i Corso Venezia. To właśnie przy tych ulicach swoje sklepy mają najsłynniejsi projektanci, zarówno z Włoch, jak i z całego świata.

Przy Via Manzoni 31 znajduje się słynny, luksusowy Armani Hotel Milano*****. To jeden z najdroższych hoteli w mieście. U dołu mieści się sklep Armaniego, a na piętrze jest jeszcze klub nocny.

W tym rejonie odbywają się także międzynarodowe pokazy mody. Dzielnicę Quadrilatero della moda poznasz od razu po słynnych szyldach znanych projektantów: Armani, Burberry, Dolce & Gabbana, Pinko, Hugo Boss, Calvin Klein, Biagiotti, Guess, Zegna i dziesiątki innych. Drzwi do poszczególnych sklepów otwierają elegancko ubrani panowie, którzy przy okazji pełnią funkcję ochroniarzy. Pod sklepy podjeżdżają busy z przyciemnionymi szybami lub eleganckie limuzyny. Co ciekawe zakupy robią tu nie tylko Włosi. Na ulicach widać sporo Japończyków, Brytyjczyków, Amerykanów i Rosjan.

Jeśli w Mediolanie szukasz ubrań od znanych projektantów w okazyjnej cenie, to udaj się pod adres Via Montenapoleone 26. Od 30 lat znajduje się tam jedyny w swoim rodzaju outlet D Magazine, w którym markowe ciuchy posegregowane są według nazwisk projektantów. Outlet jest niezwykle popularny wśród mieszkańców oraz turystów.

„Ostatnia Wieczerza” przy Santa Maria delle Grazie

Poza słynnym Duomo bardzo ważnym kościołem w mieście jest też Santa Maria delle Grazie, znajdująca się nieco poza ścisłym centrum miasta, w północno-zachodniej części. Przy kościele znajduje się bezcenna „Ostatnia Wieczerza” autorstwa Leonardo da Vinci.

Autorem projektu kościoła był włoski architekt i rzeźbiarz Guiniforte Solari. Budowę świątyni ukończono w 1497 r. Nocą 15 sierpnia 1943 r. bomby zrzucone przez brytyjskie i amerykańskie samoloty uszkodziły kościół. Ściana zawierająca Ostatnią wieczerzę nie została zniszczona, gdyż była zabezpieczona workami z piaskiem.

Sam budynek kościoła Santa Maria della Grazie z zewnątrz nie robi aż takiego wrażenia w porównaniu ze znajdującym się w centrum Duomo.

Specjalne czujniki wewnątrz znajdującego się obok kościoła muzeum nieustannie monitorują wilgotność powietrza i temperaturę. Zwiedzający są wpuszczani w kilkunastoosobowych grupach i mogą przebywać we wnętrzu maksymalnie kwadrans. Obowiązuje bezwzględny zakaz robienie zdjęć.

Porada praktyczna: Muzeum Ostatniej Wieczerzy Leonarda da Vinci jest muzeum państwowym. Bilet wstępu kosztuje 15 euro (bilet imienny), a wizyta trwa 15 minut. W poniedziałki jest nieczynne. Rezerwacja wejścia online jest obowiązkowa i można jej dokonywać na tej stronie: https://cenacolovinciano.vivaticket.it/ (to jedyna oficjalna strona, gdzie bilet kupisz bez dopłat).

Mediolan i jego ulice – zacznij od spaceru Via Dante

Jedną z najbardziej tętniących życiem ulic w Mediolanie jest Via Dante. Prowadzi ona od Piazza del Duomo do Castello Sforzesco, czyli do Zamku Sforzów. Ulica w dużej części zamknięta jest dla ruchu samochodowego.

Oczywiście odcinek pomiędzy Duomo, a Zamkiem Sforzów można przejechać metrem – to zaledwie dwie stacje metra dalej. Nie warto jednak tego robić. Wzdłuż Via Dante znajdują się liczne sklepy (z produktami dla zwykłych ludzi, w przystępnych cenach) oraz bary, kawiarnie i restauracje. Te ostatnie ceny mają wygórowane, ale nie na tyle, aby odmówić sobie kawy wypitej przy barze lub zimnego piwa przy stoliku. Ceny choć wysokie są jednak do zaakceptowania.

Majestatyczny Zamek Sforzów w Mediolanie

Ulicą Via Dante dojdziesz do Castello Sforzesco (Zamku Sforzów). Majestatyczny zamek został wybudowany z czerwonej cegły w XIV wieku. Budowlę wzniesiono na planie kwadratu. Po środku znajduje się spory dziedziniec, a w narożnikach usytuowano baszty. Przed główną bramą do zamku znajduje się okazała, współczesna fontanna, przy której w upalne dni wypoczywają turyści.

Tuż obok znajdują się przystanki mediolańskich tramwajów oraz dwie stacje metra (dwóch różnych linii). Będąc w tej okolicy należy uważać na imigrantów handlujących bransoletkami. Pozornie próbują oni wręczyć taką bransoletkę za darmo. Później jednak oczekują zapłaty.

Zamek w przeszłości był siedzibą rodu Sforzów. W czasie swojej 700-letniej historii był wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany. Pod koniec XIX wieku został odrestaurowany. Ponowny remont przeszedł kilka lat po zakończeniu II wojny światowej (zamek ucierpiał w czasie działań wojennych).

Muzea wewnątrz zamku Sforzów

Wewnątrz zamku obecnie mieści się kilka muzeów: Muzeum Sztuki Antycznej, Galeria Obrazów, Muzeum Sztuki Użytkowej, Muzeum Instrumentów Muzycznych, Muzeum Egipskie oraz Muzeum Prehistoryczne.

Zamkowe mury z każdej strony otoczone są fosą – jednak dzisiaj zamiast wody jest tam elegancko przycięty trawnik. Wejście na dziedziniec Zamku Sforzów jest bezpłatne. Jedyną niedogodnością jest fakt, że z uwagi za zagrożenie terroryzmem w ostatnim czasie wzmożone zostały wyrywkowe kontrole bezpieczeństwa przy wejściu do zamku. Z tyłu zamku znajduje się Park Sempione (Parco Sempione).

W Zamku Sforzów najważniejsza jest Pinakoteka Castello Sforzesco. W 1863 roku władze Mediolanu weszły w posiadanie licznych obrazów i zabytkowych dzieł sztuki. Był to zalążek dzisiejszej kolekcji obrazów, którą można obecnie podziwiać w Zamku Sforzów. Jednak pierwotne muzeum zainicjowane przez samorząd mieściło się w innym budynku, a przystosowanie zamku do funkcji muzealnych potrwało kilka lat. Pinakoteka została otwarta dla zwiedzających w 1878 r. Wewnątrz podziwiać można bezcenną kolekcję włoskiego malarstwa począwszy od XIV wieku, aż po wiek XVIII. Znajdują się tu dzieła Canaletta, Angrea Montegna, Giovani Bellini, Vincenzo Foppa, Bernardo Luini, Filippo Lippi, Antonello da Messina i Tiziano (Tycjana).

Porada praktyczna: Na oficjalnej stronie internetowej zamku https://www.milanocastello.it/it możesz kupić bilety do poszczególnych muzeów i zarezerwować konkretną wizytę. Zwróć uwagę na Tourist Museum Card w cenie 12 euro. Wstęp wolny dla osób do 18 roku życia.

Parco Sempione – Mediolan ma ogromny park w centrum miasta

Z tyłu, za Zamkiem Sforzów znajduje się Parco Sempione. Jedno z najbardziej urokliwych miejsc na mapie Mediolanu. To olbrzymi park założony w 1888 r., znajdujący się w samym sercu miasta z szerokimi szutrowymi alejami i piękną zielenią. Po środku parku znajduje się jeziorko, przez które można przejść po moście (warto zwrócić uwagę na rzeźby przy wejściu na most). Na kamieniach zatopionych w jeziorku wylegują się żółwie, wokół których pływają kaczki.

Drzewa, krzewy i wszelka zieleń w parku jest bardzo zadbana i starannie przystrzyżona, jednak największym zainteresowaniem cieszą się eleganckie trawniki. W przeciwieństwie do niektórych polskich parków tutaj można chodzić po trawie. Wiele osób – zarówno turystów, jak i mieszkańców Mediolanu – traktuje tutejsze trawniki jak miejską plażę. Mieszkańcy przychodzą tu na spacery lub przyjeżdżają na rowerach, a następnie rozkładają ręczniki na trawie i opalają się w słońcu. Turyści, którym włoski klimat nie zawsze przypada do gustu szukają odpoczynku w zacienionych miejscach. Obok parku znajduje się wieża widokowa (wjazd na górę jest płatny) oraz Łuk Triumfalny wzniesiony w XIX wieku na cześć Napoleona. Łuk zwrócony jest w stronę Paryża.

Parco Sempione został wybudowany w latach 1890-1893 w miejscu, gdzie wcześniej znajdowały się olbrzymie ogrody książęce. Park zajmuje powierzchnię niespełna 50 hektarów, jest ogrodzony i w dużej części monitorowany. Alejki, łąki, laski i krzewy zostały zaprojektowane w stylu angielskim. Można więc tu wyróżnić łąkę centralną, centralne jeziorko oraz zalesione części po bokach. Całość tworzy ciekawą oś widokową, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że z jednej strony krajobraz „zamknięty” jest przez Zamek Sforzów, a po drugiej stronie znajduje się Łuk Triumfalny.

Dzielnica Naviglio – klimatyczna „Mała Wenecja” w Mediolanie

Będąc w Mediolanie nie można zapomnieć o małej Wenecji, czyli dzielnicy Naviglio znajdującej się na południowy zachód od centrum. Naviglio słynie ze swoich kanałów, którymi w przeszłości przypływały do Mediolanu barki z towarami. Do Naviglio można dojechać tramwajem (linią numer 14 z okolic Piazza del Duomo) lub metrem.

W dzielnicy Naviglio znajdują się kanały otoczone z obydwu stron bulwarami i kamieniczkami. Największy z kanałów to Naviglio Grande. Co ciekawe jeszcze kilka lat temu pomiędzy ulicami Viale Gorizia, a Viale Gabriele D’Annunzio znajdował się zapomniany przez miasto trawnik. W ostatnich latach (z uwagi na organizowane kilka lat temu Expo 2015) podjęto decyzję o wykopaniu w tym miejscu szerokiego kanału, po którym mogłyby pływać barki. Wkrótce potem przystąpiono do prac. Wykopano sztuczny kanał, wybudowano most łączący obie strony, po bokach wzniesiono bulwary – częściowo z eleganckiego drewna – przy których znajdują się pomosty, ławki, alejki spacerowe, trawniki i tereny rekreacyjne. O poranku biegają tutaj mieszkańcy, spacerują turyści, a emeryci przesiadują na ławkach czytając prasę. Wieczorami bulwary są ładnie oświetlone, a tutejsze knajpki i restauracje zapełniają się gośćmi.

Kanał Naviglio Grande w Mediolanie

Z kolei kanał Naviglio Grande (znajdujący się tuż obok) jest najbardziej urokliwy ze wszystkich. Przy brzegu rozstawione są barowe i restauracyjne stoliki. Ceny są tu niższe niż w centrum, jedzenie smaczne, a alkohole smakują tutaj lepiej. Wokół mniej jest zabieganych turystów z aparatami, a więcej mediolańskiej bohemy.

Podobno spotykają się tutaj projektanci z domów mody, lokalni malarze i artyści. Byłem tutaj kilkukrotnie i za każdym razem widziałem głównie młodzież, studentów i zakochane pary. To bardzo romantyczne miejsce. Wzdłuż kanału ciągnie się wybrukowana alejka, co jakiś czas dwa brzegi połączone są ze sobą mostkami. Kamieniczki są tutaj niskie – widać, że zachowały dawny charakter. Ruch samochodowy jest tu praktycznie niemożliwy. Bardzo przyjemne miejsce pozwalające zapomnieć o wielkomiejskim zgiełku mediolańskich ulic. Kameralny kanał tętni życiem zarówno w godzinach porannych, jak i późnym wieczorem. Punkt obowiązkowy dla wszystkich, którzy odwiedzają Mediolan!

Mediolan – gdzie dobrze zjeść? Kilka poleceń

• La TASTeria Gourmet Sicily Milano Brera przy Via San Fermo 1 – mała, ale świetnie oceniana sycylijska knajpka w pobliżu Parco Sempione w Mediolanie. Specjalnością lokalu są pantaste, czyli wysokiej jakości sycylijskie kanapki z tatarem, burratą, krewetkami albo szynką (od 7 do 14 euro). Na deser zamów cannolo (3,50 euro).

• Shabby Grill Restaurant przy Via Domokos 4 – najlepsze steki w Mediolanie, ale też domowe pasty, sery i wędliny. Specjalnością są dania z grilla. Dość drogo, ale porcje są duże, a jakość dań wyjątkowa.

• Il Panino del Laghetto przy Via Laghetto 7 – lokal znajduje się blisko Duomo. Zjesz tu tanią i świeżą kanapkę. Do tego lampka wina albo piwo. Klasyczny, mediolański street food, tłumnie odwiedzany przez mieszkańców. Cena za fajną kanapkę to 3-4 euro.

• Panzarotti przy Viale Bligny 1/A – niedaleko kanału Naviglio. Zjesz tu po prostu rustykalne panzarotti z takim nadzieniem, na jakie masz ochotę. Duży wybór dobrej jakości składników, szybka obsługa i niskie ceny to tajemnice sukcesu tego miejsca.

• Pizzium przy Via Vigevano 33 – to także okolice Naviglio. Świetna pizza, po prostu! 🙂

• Nàpiz’ Milano przy Viale Vittorio Veneto 30 – druga świetna pizzeria w Mediolanie.

• Sapori Solari – La Bisteccheria przy Viale Bligny 42 – elegancka, znakomita restauracja, której specjalnością są steki.

Mediolan – położenie

Mediolan położony jest na północno-zachodnim krańcu Niziny Padeńskiej, na północy Włoch, w niewielkiej odległości od Alp w regionie Lombardia. Taka lokalizacja sprawia, że przeważa tu klimat kontynentalny. W przeciwieństwie do większości włoskich regionów jest tu nieco chłodniej, dni deszczowe zdarzają się częściej, a zimą śnieg nie jest zaskoczeniem. Mediolan jest drugim – po Rzymie – pod względem wielkości miastem we Włoszech, zamieszkiwanym przez około 1,3 mln mieszkańców.

Sama Lombardia to jeden z najlepiej rozwiniętych regionów w Europie pod względem infrastruktury. Do Mediolanu prowadzą autostrady A1, A4, A7, A8 i A9. Natomiast dużą obwodnicę miasta i połączenie pomiędzy autostradami tworzą autostradowe odcinki A50, A51 i A52. Przez Mediolan przebiega linia kolei dużych prędkości, która obecnie jest rozbudowywana tak, aby połączyć ją z siecią francuską, biegnącą do Paryża.

Mediolan – ciekawe miejsca, atrakcje, zabytki…

Mediolan jest stosunkowo dużym miastem. Spora część zabytków i atrakcji turystycznych znajduje się w historycznym centrum, blisko siebie, jednak do innych (jak chociażby dzielnica Naviglio, czy stadion San Siro) lepiej dojechać komunikacją publiczną. Najkorzystniej jest kupić bilet całodniowy na autobusy, tramwaje i metro w cenie 4,5 euro.

Katedra Duomo

Najwspanialsza gotycka katedra świata. Jest drugą co do wielkości świątynią we Włoszech i czwartą pod względem wielkości bazyliką na świecie. Jej budowę rozpoczęto pod koniec XIV wieku. Fasadę zdobi około 2200 rzeźb, które ustawiano przez ponad 400 lat. W katedrze Duomo Napoleon Bonaparte koronował się na króla Lombardii. Fasada katedry wykonana jest z białego marmuru. Tworzy to niesamowity efekt, gdy od fasady odbijają się promienie słońca. Turyści z dachu kościoła mogą podziwiać panoramę Mediolanu. Wstęp do wnętrza katedry jest płatny. Jeszcze droższy jest wjazd windą na dach katedry, ale warto się tam wybrać (szczegóły w pierwszej części artykułu).

Piazza del Duomo

Główny plac miasta, tętniący życiem od wczesnego poranka do późnej nocy. Pod placem krzyżują się dwie linie mediolańskiego metra. Do placu prowadzi kilka ważnych ulic handlowych, które także oblegane są przez turystów. Na samym placu w zależności od okoliczności umieszczane są różne instalacje, wystawy lub organizowane są koncerty. Obecny układ placu jest wynikiem realizacji planu Giuseppe Mengoniego wykonanego w 1865 r. Włoski architekt chciał uzyskać dużą, symetryczną przestrzeń, co wiązało się z wyburzeniami ważnych obiektów historycznych takich jak m.in. XV-wieczny Coperto dei Figini. Na placu dominuje katedra oraz łuk triumfalny Galerii Wiktora Emanuela II. Po bokach wejścia do galerii znajdują się Portici Settentrionali (Portyki Północne). Po przeciwnej stronie placu znajdują się Portici Meridionali (Portyki Południowe). Stojąc przodem do Duomo po prawej stronie widać Palazzo Reale oraz bliźniacze budynki Arengario pomiędzy którymi znajduje się wejście na plac od strony południowej.

Galeria Wiktora Emanuela II

XIX wieczny gmach, będący fragmentem ulicy, która jest przykryta szklaną kopułą. Pasaż handlowy jest symbolem Mediolanu. W środku znajdują się dziesiątki ekskluzywnych sklepów i restauracji. Większość klientów to międzynarodowy tłum turystów. W Galerii Wiktora Emanuela II swoje sklepy mają m.in. takie domy mody jak Prada, Stefanel, Versace, Louis Vuitton, Giorgio Armani, Gucci, Brics, Rizzoli, Tod’s i Church’s. Jest tu też sklep Swarovskiego oraz kilka – dość drogich – barów i restauracji ze stolikami rozstawionymi zarówno w środku lokalu, jak i pod szklanym dachem Galerii. Będąc w Galerii warto zwrócić uwagę na posadzkę. Podobno obrót na pięcie pośrodku galerii spowoduje, że jeszcze wrócimy do Mediolanu.

Palazzo Reale (Pałac Królewski)

Obecnie w budynku odbywają się wystawy i gmach pełni raczej funkcję muzealną. W przeszłości – przez wiele stuleci – był siedzibą władz cywilnych i rządów. Swój obecny kształt pałac zawdzięcza przebudowie z lat 1772-1778. Budynek ucierpiał w bombardowaniach w 1943 r., a w 2000 r. został odrestaurowany. W poniedziałki nieczynne. W pozostałe dni wystawy można zwiedzać od 10:00 do 19:30 (w czwartki nawet do 22:30).

Santa Maria delle Grazie

Kościół z zewnątrz nie jest tak efektowny jak Katedra Duomo, ale przy bazylice znajduję się prawdziwy skarb: fresk „Ostatnia Wieczerza” autorstwa Leonardo da Vinci. Niektórzy twierdzą, że to cud, iż dzieło zachowało się do naszych czasów. Leonardo zastosował bowiem nowatorską technikę malowania, a do tego farbę nakładał na mokrą jeszcze ścianę. Zajmująca całą ścianę kościelnego refektarza „Ostatnia wieczerza” cieszy się takim zainteresowaniem, że zwiedzanie trzeba zarezerwować z wyprzedzeniem przez internet lub telefonicznie. W celu ochrony dzieła wprowadzono bardzo restrykcyjne reguły dla zwiedzających. Wpuszczane są grupy 25-osobowe, a wizyta trwa kwadrans. Temperatura i wilgotność powietrza oraz natężenie światła są ściśle monitorowane. Fotografowanie dzieła jest surowo zakazane.

Castello Sforzesco

Zbudowany został w połowie XIV wieku przez rodzinę Viscontich. W 1447 r. zburzyli go rozwścieczeni mieszkańcy Mediolanu, którzy zbuntowali się przeciw tyranii Viscontich. Zamek został odbudowany, ale ponownie był zniszczony podczas II wojny światowej. Obecnie mieści się w nim muzeum, a wokół zamku jest największy park w Mediolanie.

Parco Sempione

Park znajdujący się w centrum Mediolanu, tuż obok Zamku Sforzów. Park wybudowano w stylu angielskim. Po środku znajduje się szeroka łąka, na której w upalne dni opalają się turyści i mieszkańcy. Po bokach parku rosną wysokie drzewa dając przyjemny cień. Po środku łąka przedzielona jest przez niewielkie jeziorko. Warto zwrócić uwagę na oś widokową, która z jednej strony jest zamknięta przez budynek zamku, a z drugiej przepięknie komponuje się z Łukiem Triumfalnym, który został wzniesiony na cześć Napoleona i który jest zwrócony w stronę Paryża. Zwiedzanie parku jest bezpłatne. W przeciwieństwie do niektórych polskich parków tutaj można wchodzić na trawę i rozkładać swoje ręczniki. Park jest monitorowany i ogrodzony. W niewielkim jeziorku warto zwrócić uwagę na kaczki i żółwie. Park zamykany jest na noc.

Bosco Verticale

Kompleks dwóch słynnych wieżowców w dzielnicy Porta Nuova w Mediolanie przy Via Gaetano de Castillia i Via Federico Confalonieri. Wieżowce mają 27 i 19 kondygnacji. Swoją popularność w świecie architektury budynki zdobyły za sprawą ponad 900 drzew, które rosną na budynkach. Kompleks otrzymał mnóstwo prestiżowych, międzynarodowych nagród. Tuż obok znajduje się duży teren parkowo-rekreacyjny. Jeśli będziesz w tej okolicy to zajrzyj też na pobliski Piazza Gae Aulenti otoczony nowoczesnymi wieżowcami.

Piazza della Scala

Plac pomiędzy teatrem La Scala, a Galerią Wiktora Emanuela II. To w zasadzie skwer z zielenią i ławkami wokół. Będąc na placu poza La Scalą i samą Galerią warto też zwrócić uwagę na majestatyczny budynek banku i taras widokowy na jego dachu, a także na przejeżdżające tędy tramwaje. Przy odrobinie szczęścia zobaczymy zabytkowy, 100-letni tramwaj, który do dziś jeździ po mediolańskich szynach.

La Scala

Jeden z najsłynniejszych operowych teatrów świata. Za dnia budynek teatru specjalnie nie rzuca się w oczy, chociaż został niedawno wyremontowany za 70 milionów euro. Wieczorami podjeżdżają tutaj luksusowe samochody z eleganckimi gośćmi. Wewnątrz La Scali panuje przepych, bogato zdobione sale przywodzą na myśl zamkowe komnaty. Bilety na przedstawienia są niestety drogie, a ich kupno graniczy z cudem.

Piazza Cordusio

Plac w centrum Mediolanu, którego nazwa pochodzi od Cors Ducis (dwór książęcy) został zbudowany w latach 1889-1901. Wokół placu znajdują się neoklasyczne i secesyjne kamienice oraz pałace z XIX w., w których w przeszłości mieściły się ważne dla Mediolanu firmy, banki i urzędy pocztowe. W XX w. część firm i urzędów przeniosła się do nowych budynków, ale plac wciąż jest prestiżowym miejscem na mapie Mediolanu. Znajduje się tu stacja metra Cordusio, a plac jest dobrym punktem wyjścia na deptak Via Dante, który prowadzi do Zamku Sforzów.

Piazza Affari i włoska giełda

Przy Piazza Affari znajduje się budynek mediolańskiej giełdy. Budynek nie jest dostępny dla zwiedzających, ale cała okolica warta jest spaceru. Główną atrakcją placu jest kontrowersyjny pomnik znajdują się na środku.

Bazylika Św. Ambrożego w Mediolanie

Jest jednym z najstarszych kościołów w Mediolanie. Świątynia została wzniesiona pomiędzy 379, a 386 r. Inicjatorem budowy był biskup Mediolanu św. Ambroży, który później został tutaj pochowany. Bazylikę usytuowano w miejscu, w którym znajdowały się groby męczeńsko pomordowanych chrześcijan, którzy zginęli w czasie prześladowań rzymskich. W VIII w. zostało tu założone opactwo benedyktyńskie. Niespełna sto lat później bazylika została rozbudowana o chór i kryptę. Stworzono też mozaikę, którą do dziś można podziwiać. Kolejna przebudowa miała miejsce w 1088 r. i trwała przez kolejnych 11 lat. To właśnie tej przebudowie zawdzięczamy dzisiejszy wygląd bazyliki. Dziś świątynia jest jedynym wzorem romańskiego stylu lombardzkiego. Inne budowle tego typu zostały już dawno zniszczone. Zwiedzanie bazyliki św. Ambrożego jest bezpłatne. Wewnątrz wciąż odbywają się różnego rodzaju uroczystości religijne, w trakcie których robienie zdjęć jest zakazane.

Naviglio

Jedna z dzielnic Mediolanu. Znajdują się tutaj kanały wodne, przypominające te w Wenecji. Wokół kanałów w licznych kamienicach zlokalizowane są bardzo klimatyczne restauracje, puby, bary i kawiarnie. Niektóre znajdują się nawet na barkach przycumowanych do brzegu. W kamienicach nad restauracjami znajdują się małe galerie i sklepy z antykami. Co ciekawe jeszcze kilka lat temu pomiędzy ulicami Viale Gorizia, a Viale Gabriele D’Annunzio znajdował się zapomniany przez miasto trawnik. W ostatnich latach (z uwagi na organizowane tutaj Expo 2015) podjęto decyzję o wykopaniu w tym miejscu szerokiego kanału, po którym mogłyby pływać barki. Wkrótce potem przystąpiono do prac. Wykopano sztuczny kanał, wybudowano most łączący obie strony, po bokach wzniesiono urokliwe bulwary – częściowo z eleganckiego drewna – przy których znajdują się pomosty, ławki, alejki spacerowe, trawniki i tereny rekreacyjne.

Naviglio Grande

Najsłynniejszym z kanałów dzielnicy Naviglio jest kanał Naviglio Grande. To wzdłuż niego utworzono bulwary spacerowe, a liczne mosty łączą ze sobą poszczególne strony kanału. W przeszłości wpływały tędy do Mediolanu towary na handel. Wzdłuż kanału znajdziesz klimatyczne knajpki i miejsca, w których modnie jest usiąść na drinka.

Stadion San Siro

Stadion, na którym gra Inter Mediolan i AC Milan. Jeden z największych tego typu obiektów na świecie, mieści 85 tys. widzów. Obiekt można zwiedzać w towarzystwie przewodnika, łącznie z trybunami, lożami VIPów i szatniami piłkarzy.

Corso Vittorio Emanuele II

Jedna z ważniejszych ulic w centrum Mediolanu. Ta zamknięta dla ruchu aleja biegnie od mediolańskiej katedry w stronę Piazza San Babila. Przy ulicy znajdują się liczne sklepy, restauracje i bary. Co ciekawe to właśnie tutaj znajdują się sklepy sieciowe z cenami przystępnymi dla zwykłych ludzi (Zara, Bershka, Canana Republic, H&M, Pull & Bear, Oysho, Mango, Carpisa itp.). Z uwagi na duży ruch pieszych przy tej alei często można spotkać ulicznych artystów śpiewających na żywo lub malujących portrety.

Złoty Kwadrat

Czyli kwadrat wokół ulic: Via Montenapoleone, Via Manzoni, Via della Spiga i Corso Venezia. To w tych miejscach znajdziesz słynne, ekskluzywne sklepy Giorgio Armani, Prada, Chanel, LV, Chopard, Gucci i Tiffany i wiele innych. Podobno czynsz za lokal sięga tam 7000 euro za metr kwadratowy!

Historia

Pierwsze miasto w miejscu Mediolanu pojawiło się w IV w. przed naszą erą. Sto lat później pierwszy raz pojawiła się tu rzymska armia. Od 286 do 403 r. Mediolan był stolicą Cesarstwa Rzymskiego. W XV w. miastem rządziła rodzina Sforzów – to wówczas tworzył tutaj Leonardo da Vinci. Mediolan często przechodził z rąk do rąk. Był opanowywany przez Niemców, Francuzów, Hiszpanów, czy Austriaków.

W 1815 r. kongres wiedeński postanowił, że Mediolan powróci do Austrii. Niespełna pół wieku później na skutek wojny francusko-austriackiej, Mediolan został odebrany Austrii na rzecz Królestwa Sardynii. Dwa lata później, w 1861 r. Mediolan został przyłączony do Zjednoczonego Królestwa Włoch.

W czasie II wojny światowej Mediolan był kilkukrotnie bombardowany przez aliantów. W trakcie jednego z bombardowań został uszkodzony budynek teatru „La Scala”. Od połowy XIX w. widoczny jest dynamiczny rozwój Mediolanu dzięki zlokalizowanemu tam przemysłowi.

Mediolan ma bardzo duże znaczenie dla gospodarki Włoch. Jest ważnym węzłem kolejowym i drogowym. Swoje siedziby mają tutaj banki i instytucje finansowo-ubezpieczeniowe. Jest największym w kraju ośrodkiem przemysłu maszynowego, elektrotechnicznego, samochodowego (Alfa Romeo), chemicznego (Pirelli), odzieżowego (światowe domy mody), metalowego, szklarskiego i spożywczego (sery, wina Cinzano). W Mediolanie swoją siedzibę i główne studia nagraniowe ma koncern medialny Mediaset, do którego należą trzy główne włoskie stacje telewizyjne (Canele 5, Rete 4, Italia 1). Są własnością Silvio Berlusconiego, byłego wieloletniego premiera Włoch.

Komunikacja

Mediolan – dworzec kolejowy

Turyści wybierający się do Mediolanu pociągiem wysiądą na „Milano Centrale” – jednym z największych dworców kolejowych w Europie, który codziennie obsługuje około 330 tys. pasażerów. Na dworcu zatrzymują się pociągi kolei dużych prędkości Pendolino, jeżdżące z prędkością nawet 300 km/h. Dworzec kolejowy połączony jest tunelami ze stacjami dwóch linii metra, które się tutaj przecinają.

Mediolan obsługują aż 3 porty lotnicze

Mediolan obsługują trzy porty lotnicze. Pierwszy z nich to port lotniczy Mediolan-Malpensa, położony 48 km na zachód od Mediolanu. Jest to drugi pod względem wielkości port lotniczy we Włoszech. Mediolan Malpensa jest połączony z Mediolanem linią kolejową, pociąg o nazwie „Malpensa Express” jeździ z portu lotniczego do stacji Milano Cadorna. Drugie połączenie z lotniska obsługuje linia autobusowa do dworca Milano Centrale.

Drugie z mediolańskich lotnisk to Mediolan-Linate, jednak obecnie obsługuje ono raczej ruch krajowy i krótkie trasy międzynarodowe. Znajduje się stosunkowo blisko centrum.

Trzecim mediolańskim lotniskiem jest Bergamo-Orio al Serio, oddalone o 50 km od centrum. Lotnisko specjalizuje się w obsłudze tanich linii lotniczych takich jak Ryanair i Wizzair (w tym liczne połączenia z Polski). Z lotniska do dworca kolejowego Milano Centrale najłatwiej można dostać się autobusem. Połączenie z lotniska w Bergamo do centrum Mediolanu realizowane jest przez trzech przewoźników. Przeciętnie autobusy odjeżdżają mniej więcej co 20-30 minut, przez cały dzień do późnego wieczora.

Zobacz więcej:

• Autobus z lotniska w Bergamo do Mediolanu

Mediolan samochodem

Prowadzą tu autostrady A1, A4, A7, A8 i A9. Dużą obwodnicę miasta i połączenie pomiędzy autostradami tworzą autostradowe odcinki A50, A51 i A52.

W pierwszej części artykułu polecam trzy hotele, które oferują parking. Jeden z nich to nawet parking strzeżony.

Komunikacja miejska w Mediolanie

W Mediolanie wciąż obecne są tramwaje, jednak sukcesywnie wycofuje się je z użytku. Są świetnym sposobem na transport w centrum miasta. Mediolańskie tramwaje zazwyczaj są stosunkowo stare.

Mediolan ma aż cztery linie metra: M1 (oznaczona kolorem czerwonym), M2 (zielona), M3 (żółta) i M5 (fioletowa). Linia M1 ma 27 km, liczy 38 stacji, w tym tę dla turystów najważniejszą – stację Duomo. Duomo jest stacją przesiadkową M1 krzyżuję się tam z M3. Linia M2 liczy 40 km i 35 stacji, a linia M3 liczy 17 km i 21 stacji. Dla fanów komunikacji miejskiej największą atrakcją jest linia M5, która jest jedną z najnowocześniejszych linii metra na świecie. Wszystko jest tam zautomatyzowane. W pociągach nie ma maszynistów, a wejścia z peronu do metra zabezpieczone są przez szklane drzwi. Otwierają się one tylko wtedy, gdy na stacji zatrzyma się pociąg metra.

Mediolan ma najlepszą sieć metra spośród wszystkich włoskich miast. Metro kursuje od godziny 6:00 do 24:00. W nocy zastępuje go nocna komunikacja autobusowa.

Trwają prace nad projektami dotyczącymi budowy kolejnych czterech linii metra.

Zobacz więcej:

• Metro w Mediolanie – zasady, ceny biletów, mapa linii metra

Miasta partnerskie

• Betlejem (Palestyna)
• Birmingham (Anglia)
• Boston (Stany Zjednoczone)
• Chicago (Stany Zjednoczone)
• Kraków (Polska)
• Dakar (Senegal)
• Frankfurt nad Menem (Niemcy)
• Lyon (Francja)
• Melbourne (Australia)
• Osaka (Japonia)
• Sankt Petersburg (Rosja)
• S?o Paulo (Brazylia)
• Szanghaj (Chińska Republika Ludowa)
• Tiencin (Chińska Republika Ludowa)
• Tel Awiw-Jafa (Izrael)
• Saloniki (Grecja)
• Toronto (Kanada)
• Belgrad (Serbia)