Zatybrze to nasza ulubiona dzielnica Rzymu. Na klimatyczne Trastevere nie dojeżdża metro, ale to nie przeszkadza turystom, aby sprawnie się tu dostać. Ten fragment miasta położony jest blisko Watykanu i jednocześnie na wysokości historycznego centrum, po drugiej stronie Tybru patrząc od Piazza Venezia czy Koloseum. Dziś Zatybrze przeżywa najlepsze chwile w swojej historii. W ciągu dnia zachwyca urokiem i atmosferą, a wieczorami przyciąga osoby spragnione modnych barów oraz dobrych – a jednocześnie nieprzesadnie drogich – restauracji.
Zapraszam Cię do nowego artykułu, w którym opowiem o „naszym” Zatybrzu. To gotowy plan na zwiedzanie Trastevere – najciekawsze miejsca opisałem według sugerowanej kolejności zwiedzania.
Wycieczkę po Zatybrzu rozpoczniemy od mniej znanej, ale bardzo klimatycznej Bazyliki św. Cecylii. To jeden z naszych ulubionych rzymskich kościołów, który jest jednak stosunkowo rzadko odwiedzany przez turystów. Ilekroć tam jesteśmy, trafiamy na śpiewany przez zakonnice chorał gregoriański. Następnie poprowadzimy Cię po najważniejszych punktach Zatybrza. Koniec spaceru zaplanowaliśmy na wzgórzu Janikulum, skąd rozpościera się piękna panorama Rzymu.
Jeśli poszukujesz rzetelnych wiadomości z Włoch oraz wakacyjnych inspiracji, porad i darmowych przewodników to zapraszam Cię do obserwowania naszego konta na Instagramie.
Przy okazji zobacz także moje inne rzymskie artykuły i przewodniki:
- Rzym i Watykan – co zobaczyć? Plan zwiedzania Rzymu w 5 dni – praktyczny przewodnik
- Gdzie spać w Rzymie? Noclegi w Rzymie + hotele i apartamenty, o których warto wiedzieć
Natomiast w kategorii Rzym znajdziesz kilkanaście innych artykułów o Rzymie. Między innymi o tym gdzie zjeść w Rzymie, jak dojechać z obydwu lotnisk do centrum, jak dojechać z Rzymu nad morze oraz jak działa metro w Rzymie.
Zatybrze czyli Trastevere – co warto zobaczyć punkt po punkcie?
W ostatnich latach Trastevere zdobywa ogromną popularność za sprawą znajdujących się tutaj restauracji. Powszechnie uważa się, że to właśnie na Zatybrzu rzymska kuchnia smakuje najlepiej. Ponadto tutejsze restauracje wcale nie są drogie. Dlatego w drugiej części tego artykułu znajdziesz kilka godnych polecenia adresów kulinarnych na Zatybrzu. Od miejsc takich jak Tonnarello czy Trattoria Da Enzo al 29, do których ustawiają się kolejki, po mniej znane restauracje, które także warto odwiedzić.
A więc… zaczynamy! Poznaj nasz plan na Zatybrze! 🙂
Bazylika św. Cecylii na Zatybrzu
Początek lipca, jeden z najbardziej klimatycznych rzymskich kościołów w jednej z najmodniejszych dzielnic Wiecznego Miasta, a tłumów brak. Doskonale to widać na powyższym zdjęciu. Dlaczego tak jest? Ponieważ większość turystów zwiedzanie Zatybrza rozpoczyna od Piazza di Santa Maria, gdzie znajduje się inny ważny kościół, a mianowicie Basilica di Santa Maria in Trastevere. Natomiast Bazylika św. Cecylii ukryta jest za murami i trochę w bocznej uliczce, w miejscu, gdzie już mało kto zagląda.
Bazylika św. Cecylii stoi w miejscu męczeńskiej śmierci swojej patronki. Panuje tu wyjątkowo spokojna, mistyczna atmosfera. Kościołem opiekują się siostry Benedyktynki, które mają tu swój klasztor.
Według legendy święta Cecylia ukazała się tutaj papieżowi Paschalisowi I, ujawniając mu dokładne miejsce, w którym pochowano jej ciało. Papież w IX wieku nakazał wznieść nową bazylikę w miejscu, w którym istniał poprzedni kościół św. Cecylii i gdzie święta miała zginąć. Między XII, a XIII wiekiem dobudowano krużganek, atrium i dzwonnicę. Podczas prac renowacyjnych, kardynał Sfondrati kazał otworzyć grób św. Cecilii, odsłaniając w ten sposób cudownie nienaruszone ciało. Było one ubrane na biało i widoczne były rany na szyi, od których miała zginąć święta.
Spacer wzdłuż Tybru i spojrzenie na Wyspę Tyberyjską
Po wyjściu z Bazyliki św. Cecylii skręć w lewo w Via Santa Cecilia i idź dalej prosto Via dei Vascellari. Po prawej stronie miniesz Trattorię Da Enzo al 29, czyli jedną z najlepszych restauracji na Zatybrzu, a po przejściu kolejnych kilkuset metrów znajdziesz się nad brzegiem Tybru. Z tego miejsca doskonale widać Wyspę Tyberyjską, która w rzeczywistości już nie jest częścią Zatybrza, ale będąc tak blisko, warto ją zobaczyć.
Wyspa Tyberyjska ma 270 m długości i zaledwie 67 m szerokości. Zatybrze łączy się z wyspą poprzez Most Cestiusza (Ponte Cestio), z drugiej zaś strony jest Most Fabrycjusza (Ponte Fabricio). Na Wyspie Tyberyjskiej znajdują się dwa kościoły i średniowieczny kompleks z wieżą rodziny Gaetanich, z której wywodził się papież Bonifacy.
Przespaceruj się malowniczą Via della Lungaretta
Z Wyspy Tyberyjskiej już blisko jest na Via della Lungaretta – to jedna z najpiękniejszych ulic Trastevere. Prowadzi ona do Piazza di Santa Maria, który jest głównym placem Zatybrza. Dzisiejszy przebieg Via della Lungaretta odpowiada dokładnie starożytnej drodze z II wieku p.n.e. zwanej „Via Aurelia nova”. Ówczesna droga rozpoczynała się od „Ponte Emilio”, a następnie poprzez wzgórze Janikulum prowadziła do bramy „Porta Aurelia”. Via della Lungaretta to jedna z najbardziej fotogenicznych ulic Rzymu.
Via della Lungaretta została brutalnie podzielona na dwie części w 1886 r., wraz z budową szerokiej alei Viale di Trastevere. Mieszkańcy Zatybrza uważają, że ulica straciła wówczas swoją ciągłość i funkcjonalność. Rzeczywiście tak jest, ponieważ obecnie wschodnia część ulicy (czyli ta najbliżej wyspy Tyberyjskiej) jest raczej wąska, z kilkoma małymi sklepikami i z niezbyt zadbanym otoczeniem. Natomiast od skrzyżowania z Viale Trastevere w stronę Piazza di Santa Maria, Via della Lungaretta jest już szersza. Pełno tam restauracji i sklepików, a niektóre kamienice porośnięte są bujną zielenią. Ten fragment Trastevere jest najczęściej odwiedzany przez turystów. Od Via della Lungaretta co kawałek odchodzą boczne, bardzo fotogeniczne uliczki, jak chociażby ta na zdjęciu powyżej (po prawej).
Basilica di Santa Maria in Trastevere
W sercu rzymskiego Zatybrza znajduje się Piazza di Santa Maria in Trastevere, a przy nim jeden z najstarszych kościołów w Rzymie – Bazylika św. Marii na Zatybrzu (wł. Basilica di Santa Maria in Trastevere). Być może bazylika była nawet pierwszym oficjalnym miejscem kultu chrześcijańskiego zbudowanym w Rzymie. Świątynia pierwotnie powstała pomiędzy 340 a 352 r. jednak później była wielokrotnie przebudowywana. W VIII i IX wieku dobudowano boczne nawy, a dzwonnica pochodzi z XII wieku.
Zwróć uwagę na fasadę bazyliki, na której znajduje się XIII-wieczna mozaika przedstawiająca siedzącą na tronie Matkę Bożą, dwóch donatorów i 10 postaci kobiecych. Równie piękne mozaiki znajdują się na apsydzie – przedstawiają Chrystusa z Maryją w otoczeniu świętych. Natomiast pod ołtarzem głównym znajdują się relikwie świętych przeniesione do bazyliki z katakumb w 790 r. Są to relikwie Kaliksta, Korneliusza, Juliusza i Kalepodiusza.
Vicolo del Piede i okolica
Tuż obok Piazza di Santa Maria znajduje się krótka, ale bardzo urokliwa uliczka Vicolo del Piede. Znajduje się przy niej klimatyczna Ristorante La Canonica Roma. Kuchnia jest tu dobra, ale w takich okolicznościach wszystko smakuje jeszcze lepiej. Zieleń tworzy naturalne zadaszenie uliczki, a dodatkowo wieczorami wszystko jest gustownie podświetlone.
Tuż obok znajduje się jeszcze jedna słynna restauracja, czyli Tonnarello. W google zbiera znakomite opinie (4.7/5). Mimo sporej ilości stolików, niemal zawsze jest tu duża kolejka w oczekiwaniu na miejsce.
Piazza Trilussa i okoliczne uliczki dzielnicy Zatybrze
Następnie kieruj się w stronę Piazza di Sant’Egidio (obok restauracji Tonnarello), a później w uliczkę Vicolo del Cinque, aby po chwili dojść do Piazza Trilussa. Plac znajduje się tuż obok mostu Ponte Sisto i upamiętnia wielkiego rzymskiego poetę Trilussę czyli Carlo Alberto Salustri.
Przy placu znajduje się fontanna z 1613 r., do której w przeszłości wodę doprowadzał średniowieczny akwedukt. Na schodach przed fontanną przesiadują turyści i mieszkańcy. Poza samym Piazza Trilussa warto chwilę pospacerować po otaczających plac uliczkach. Pełno tu modnych barów i restauracji ze stolikami rozstawionymi wzdłuż ulic. Natomiast przy Vicolo del Cinque w 2023 r. otwarto rzymski oddział Martinucci Laboratory Trastevere. To znakomita sieć cukierni, wywodząca się z Apulii, ale na razie jeszcze w Rzymie niedoceniana.
Zobacz filmową Fontannę dell’Acqua Paola i panoramę Rzymu
Kolejnym punktem naszego planu na spacer po Zatybrzu jest monumentalna Fontanna dell’Acqua Paola. Fontanna znajduje się na Janikulum, więc trzeba wyjść na wzgórze. Po drodze możesz się zatrzymać przy kraniku z pitną wodą (w google maps oznaczony jako „Fontana di via di Porta di San Pancrazio”). Z tego miejsca jest już blisko do Fontanny dell’Acqua Paola. Być może pamiętasz ją z pierwszych kadrów filmu „La grande bellezza” („Wielkie Piękno”)? Z tego miejsca roztacza się panoramiczny widok na Rzym (na zdjęciu u dołu po prawej stronie).
Fontanna została zaprojektowana i zbudowana w latach 1610-1614 na zamówienie papieża Pawła V. Powszechnie nazywano ją Fontanną Janikulum. Dominuje ona nad dużym tarasem, z którego roztacza się widok na miasto. Pod koniec XVII wieku architekt Carlo Fontana zmienił fasadę fontanny na taką, jaką jest dzisiaj. Ponadto dobudował monumentalny, półokrągły marmurowy basen, zastępując pięć oryginalnych basenów znajdujących się między łukami.
Zakończ spacer na Janikulum i podziwiaj panoramę Rzymu!
Zaledwie 500 m od Fontanny dell’Acqua Paola znajduje się Terrazza del Gianicolo, który według wielu opinii oferuje najwspanialszy widok na Wieczne Miasto. Taras położony jest na szczycie wzgórza Janikulum (wł. Gianicolo). Latem 2023 r. na Terrazza del Gianicolo powstał nowy, klimatyczny bar.
Możesz więc zamówić aperitivo i podziwiać stąd zachód słońca. Z Janikulum widać m.in. Panteon, Piazza Venezia, Kapitol i Koloseum. Na samym wzgórzu, pośrodku Piazza Garibaldi, znajduje się konny pomnik Giuseppe Garibaldiego – włoskiego polityka i rewolucjonisty, uznawanego za ojca zjednoczenia Włoch.
Jeśli wciąż masz jeszcze siłę na zwiedzanie Rzymu, to z Terrazza del Gianicolo jest już blisko do Bazyliki św. Piotra, do Muzeów Watykańskich albo do Zamku św. Anioła.
Zatybrze to kuchnia rzymska w najlepszym wydaniu. Gdzie zjeść dobrze i niedrogo?
Zatybrze słynie z najlepszych w Rzymie restauracji, w których – mimo kolejek w oczekiwaniu na stolik – ceny są przystępne. Poniżej kilka naszych rekomendacji. Wszystkie opisywane miejsca sprawdziliśmy osobiście, niektóre nawet kilkukrotnie, ale dodatkowo podajemy też średnią ocen z komentarzy w google.
Trattoria Da Enzo al 29
Trattoria Da Enzo al 29 wygląda niepozornie. Malutkie stoliki gęsto ustawione jeden obok drugiego pod odrapanym murem kamienicy na Zatybrzu. To co zwraca uwagę, to długa kolejka czekająca na wolny stolik w porze obiadu i jeszcze dłuższa w letnie wieczory. Da Enzo al 29 przyciąga mieszkańców i turystów bezpretensjonalną atmosferą i znakomitą rzymską kuchnią, w której kucharze są niesamowici.
Najlepsze na Świecie cacio e pepe zjesz w Rzymie, a najlepsze ze wszystkich rzymskich restauracji jest właśnie tutaj! Koniecznie zamów też prawdziwą rzymską carbonarę, którą tutaj robi się z guanciale, czyli wieprzowego policzka, a sos z jajka jest kremowy i oczywiście posypany startym pecorino romano. W google Trattoria Da Enzo al 29 ma średnią ocen 4.4/5 na podstawie ponad 6200 komentarzy.
Trattoria Da Enzo al 29, Via dei Vascellari 29, Rzym
L’Insalata Ricca
Klimatyczna restauracja L’Insalata Ricca to nasze niedawne odkrycie, chociaż lokal istnieje już nieprzerwanie od 1983 r. Zjesz tu nie tylko klasyki kuchni rzymskiej, ale też świeżo przygotowywane sałatki – ich wybór jest naprawdę duży i wyglądają bardzo apetycznie. To co wyróżnia tę restauracje, to duża liczba mieszkańców, którzy tu przychodzą. Lokalsi zdecydowanie przewyższają nad turystami, co jest najlepszą rekomendacją.
L’Insalata Ricca ma kilka stolików rozstawionych na ulicy. Natomiast dużo więcej miejsc znajduje się w środku, więc niech nie zniechęca Cię brak wolnych miejsc na zewnątrz. Ceny są stosunkowo niskie, porcje duże, a dania bardzo dobre. Kuchnię widać na wprost, zaraz po wejściu do restauracji – zwróć uwagę jak kucharze uwijają się tutaj w porze obiadu i kolacji. Ta restauracja jest czynna nieprzerwanie od południa do północy. Ocena w google to 4.5/5 na podstawie 1300 komentarzy.
L’Insalata Ricca, Via Giulio Cesare Santini 12, Rzym
Tonnarello
Nie ma chyba częściej polecanej i rekomendowanej rzymskiej restauracji niż Tonnarello. Mam tu na myśli całe miasto, a nie tylko Zatybrze. Tonnarello zbiera świetne i w pełni zasłużone opinie – w google mają średnią ocenę 4.7/5 na podstawie – uwaga (!) – ponad 60 000 komentarzy! Mimo, że w Tonnarello stolików jest całkiem sporo to i tak niemal zawsze jest tam kolejka w oczekiwaniu na miejsce.
Restauracyjne menu mieści się na trzech stronach, chociaż trzecia strona to już tylko wybór win. Mimo wszystko znajdziesz tu najpopularniejsze klasyki kuchni rzymskiej, a wśród nich m.in. cacio e pepe, carbonara, amatriciana, saltimbocca alla romana, czy coda alla vaccinara. Tonnarello słynie także z dobrej pinsy.
Tonnarello, Via della Paglia 1/2/3, Rzym
Supplì Roma Zatybrze
Na rzymskim Zatybrzu znajdziesz także lokal z szybkimi przekąskami. Supplì Roma łatwo poznać – zazwyczaj grupka ludzi zajada się przysmakami i tłoczy już przed wejściem. Królują tu smażone suppli w wersjach classico, amatriciana, cacio e pepe i carbonara. Są podobne do arancini, chociaż różnią się nieco kształtem i zasadami przygotowania.
Można tu także kupić pizzę al taglio, czyli pizzę na kawałki oraz inne przysmaki kuchni włoskiej. Obsługa może je podgrzać na miejscu. Supplì Roma w google ma ocenę 4.7/5 na podstawie ponad 3200 komentarzy.
Supplì Roma, Via di S. Francesco a Ripa 137, Rzym
Martinucci Laboratory Trastevere
W 2023 r. na Zatybrzu otwarto rzymski oddział Martinucci Laboratory Trastevere. To znakomita, apulijska sieć cukierni i lodziarni, która od niedawna ma swoje dwa punkty w Rzymie. Martinucci kojarzy nam się przede wszystkim z wizytami w Bari i Alberobello, ale oczywiście na Zatybrzu też do nich zaglądamy. Warto wstąpić nie tylko na pyszne lody, ale też na apulijskie desery, w tym na babę mocno nasączoną rumem, cannoli czy sycylijską cassatę.
Martinucci Laboratory Trastevere, Vicolo del Cinque 42, Rzym
Jak dojechać na Zatybrze? Komunikacja na Trastevere
Na Zatybrze nie dojeżdża metro, ale z różnych punktów miasta bardzo często jeżdżą tam autobusy komunikacji miejskiej. W tym wypadku dobrze się sprawdza popularna aplikacja Google Maps, która pozwala szybko określić jaką linią i z którego przystanku najłatwiej dojechać.
Wystarczy oczywiście zwykły bilet miejski za 1,50 euro ważny 100 minut od momentu skasowania. Bilet kupisz w kioskach (oznaczone literą „T”) oraz w automatach.
- Sprzed dworca Roma Termini na Zatybrze można dojechać autobusem linii H z przystanku oznaczonego literą H. Poszczególne przystanki znajdujące się przed dworcem Termini oznaczone są alfabetycznie. Autobusy w ciągu dnia jeżdżą średnio co 20 minut.
- Z okolic Watykanu i stacji metra Ottaviano (dzielnica Prati) na Zatybrze można dojechać autobusem linii 23. Połączenia w ciągu dnia są średnio co kwadrans.
- Z Piazza Venezia na Zatybrze jeździ tramwaj linii 8. Jeśli stoisz przodem do Vittoriano, to przystanek tramwajowy znajdziesz po prawej stronie 100 m od Piazza Venezia.
Miło mi, że dotarłeś lub dotarłaś do końca tego przewodnika. Jeśli artykuł okazał się pomocny, zostaw proszę komentarz u dołu.
- Masz pytania? Napisz w komentarzach poniżej. Otrzymam powiadomienie i odpowiem Ci niezwłocznie.
- Będzie nam miło, jeśli dołączysz do 46 000 osób, które obserwują nasze konto na instagramie.
- Prowadzimy też największy w Polsce włoski profil bloga na Facebooku, który zgromadził 114 000 obserwatorów.
- Zapraszamy również na największą Facebookową Grupę miłośników Włoch, która liczy ponad 80 000 Członków. Tam porad udzielają także Czytelnicy!
4 komentarze
Byłam w Rzymie w maju 23 ale nie mialam czasu na Zatybrze, teraz będę w listopadzie 23 i zamierzam cały dzień szwedać sie po Zatybrzu i smacznie zjeść, dziekuje za porady zawsze pomocne.
Bardzo dziękuję za miły komentarz! Życzę udanego zwiedzania Zatybrza – to najprzyjemniejsza dzielnica Rzymu 🙂
Pozdrawiam,
Łukasz
Wybieramy się w maju do Rzymu i zaczęłam szukać noclegu.Przeczytalam twój blog z noclegami i posprawdzałam polecane przez Ciebie noclegi ale ceny powalają🙈Jak uważsasz czy ta dzielnica nadaje się na bazę do zwiedzania Rzymu?
Cześć Izabela,
Zatybrze ma tylko jeden minus – nie ma metra. Więc pozostaje tramwaj i autobusy, co czasem jest kłopotliwe dla kogoś, kto jest pierwszy raz w Rzymie.
Niektóre polecane przeze mnie noclegi są też tanie jak na przykład domek na kempingu Fabulous (około 3000-4000 zł za 7 dni za 4 osoby) czy Dom Polski u Zakonnic (chociaż jest bardzo daleko od centrum). U Ani z Vatican Boutique Inn też zazwyczaj są niskie ceny i jest nawet pokój 1-osobowy gdybyś podróżowała sama. Warunkiem jest jednak wcześniejsza rezerwacja. Na ostatnią chwilę najlepsze miejsca są albo zajęte albo drogie.
Pozdrawiam,
Łukasz