Orvieto

Położone na płaskim szczycie wielkiego wulkanicznego wzgórza Orvieto słynie przede wszystkim z najpiękniejszej w Umbrii, budowanej przez trzy wieki, katedry Duomo. Jednak równie słynne są tunele pod centrum starego miasta, liczne winnice otaczające Orvieto i magiczna studnia św. Patryka. Przy jej projektowaniu brał udział sam mistrz Leonardo da Vinci, a projekt na ówczesne czasy był najnowocześniejszym w świecie. Charakterystyczne dla miasta są spiralne kominy kamienic i domów, które wypuszczają dym w kształcie kółek. Orvieto to również miejsce, w którym narodziła się tradycja obchodzenia święta Bożego Ciała.

• Polecane hotele i apartamenty w Orvieto

Do miasta stosunkowo łatwo dojechać. Nie potrzeba nawet nawigacji czy map. Miejscowość położona jest bezpośrednio przy autostradzie A1, zwanej Autostradą Słońca. Zjazd z autostrady jest tuż przy samym centrum. Po dokonaniu płatności za przejazd i minięciu bramek wjedziemy do dzielnicy Orvieto Scalo. Jest to nowa część miasta (nazwa Scalo we Włoszech zazwyczaj oznacza nowe dzielnice historycznych miasteczek). Żyje tu większość mieszkańców Orvieto. Są tu szkoły, sklepy, nowoczesny, niedawno wybudowany szpital oraz dworzec kolejowy mający liczne połączenia zarówno z Rzymem, jak i z Florencją.

Historyczne centrum Orvieto

Turystów zazwyczaj interesuje wyłącznie historyczna część Orvieto, położona na szczycie wulkanicznego wzgórza. Można tam wjechać krętą i malowniczą drogą i zaparkować na jednym z parkingów za murami historycznej dzielnicy. My taki parking znaleźliśmy na Piazza Marconi – tuż pod samą katedrą. Już bliżej zaparkować nie można. Parking widoczny jest na zdjęciu poniżej. Jeśli chcecie tu zaparkować, to w nawigacji wpiszcie: Piazza Marconi 4, 05018 Orvieto TR, Włochy.

Alternatywą jest pozostawienie samochodu w okolicach stacji kolejowej w Orvieto Scalo i wyjazd do starej części miasta kolejką (Funicolare di Orvieto). Wybudowana (a w zasadzie odbudowana) w 1990 r. kolejka pokonuje długość 580 m w jedną stronę i przewozi pasażerów 157 m wzwyż. Jeśli wyjedziemy samochodem, to w starej części miasta znajduje się kilka parkingów – zazwyczaj ze znalezieniem miejsca nie ma większego kłopotu.

Katedra w Orvieto najważniejszym zabytkiem miasta

Po wejściu do historycznej części Orvieto kroki wszystkich turystów kierują się w stronę słynnej Duomo. Przepiękna katedra w Orvieto jest wizytówką miasta i najpiękniejszą świątynią w całej Umbrii. Duomo budowano przez 300 lat. Bogato zdobiona fasada, jedna z najpiękniejszych w świecie, zdecydowanie wyróżnia się na tle innych elementów kościoła. Boki budynku w porównaniu z fasadą wydają się być zbyt surowe.

Wnętrze katedry – oczywiście piękne – ale nie tak oszałamiające jak sama fasada. Warto też zobaczyć boczną nawę. Często bywa ona niestety nieoświetlona. Do specjalnego automatu należy wrzucić drobną monetę, aby na krótki okres zapaliły się lampy. Te kilka chwil wystarczy aby zrobić pamiątkowe zdjęcie. Wprawdzie po wejściu do wnętrza znajdują się znaki zakazujące fotografowania, ale dyskretne zrobienie kilku zdjęć – oczywiście bez używanie flasha – powinno się udać. Zasady dotyczące fotografowania we włoskich kościołach są bardzo restrykcyjne.

Piazza del Duomo

Po wyjściu z katedry warto przysiąść na Piazza del Duomo – są tu kawiarniane stoliki i świetne lody. Ceny – wbrew pozorom – nawet nie takie wysokie. Z uwagi na fakt, że przed fasadą katedry nie ma zbyt wiele miejsca, ciężko jest amatorskim aparatem uwiecznić całość kościoła. Korzystają na tym sprzedawcy z tutejszych sklepików, gdzie można kupić pocztówkę z fasadą katedry.

Deptak w historycznym centrum i zabytki

Jeśli stoimy przodem do katedry, to po lewej stronie zauważymy deptak. Jest to Via del Duomo – główna ulica spacerowa starej części Orvieto. Znajdują się przy niej bary, restauracje, sklepy z pamiątkami i lokalnymi produktami, ale też antykwariaty, eleganckie butiki i sieciowe sklepy z odzieżą. Na wąskiej, kameralnej uliczce zazwyczaj przewijają się tłumy ludzi.

Booking.com

Punkty widokowe na wzgórza Umbrii

Jeśli spacerując Via del Duomo po jakimś czasie skręcimy w lewo, to dojedziemy do Piazza della Republica. To niewielki, historyczny plac z zabytkowym kościołem. Idąc dalej prosto – na przykład ulicą Via Loggia dei Mercanti, a na jej końcu skręcając w prawo i później na rozdrożu dróg w lewo, dojdziemy do tarasów widokowych, z których można podziwiać malownicze wzgórza Umbrii. Widać stąd rozsiane po pagórkach domy, do których prowadzą szutrowe aleje otoczone cyprysami. Widok tak samo piękny, jak słynne filmowe kadry z Toskanii.

Inny, świetny punkt widokowy, z którego widać Orvieto Scalo, Autostradę Słońca i linię kolejową Florencja – Rzym, znajduje się przy Via Postierla. To ulica odchodząca od placu będącego swoistym węzłem komunikacyjnym starej części Orvieto. To tutaj znajduje się góra stacja kolejki Funicolare di Orvieto oraz przystanki autobusów komunikacji miejskiej.

W pobliżu znajduje się też słynny park w Orvieto, a w nim zejście do studni św. Patryka. To studnia zaprojektowana w XVI w. przez samego Leonardo da Vinci. Jej cylindryczny kształt miał pozwalać osłom wchodzenie na dół po wodę, tak aby jednocześnie nie blokować osłów, któryby ze studni wychodziły.

Booking.com

Orvieto – położenie

Z punktu widzenia turystycznego Orvieto ma niezwykle dobrą lokalizację. Miasto położone jest przy „Autostradzie Słońca” łączącej Florencją z Rzymem (z autostrady jest specjalny zjazd tuż do miasta). Jednocześnie przez Orvieto przebiega strategiczna linia kolejowa łącząca Rzym z północą kraju, w tym linia włoskich kolei dużych prędkości. Z Orvieto Scalo do centro storico (starego miasta) można dostać się kolejką linową (Funicolare) lub samochodem krętą drogą z niezapomnianym widokiem.

Orvieto usytuowane jest na szczycie wulkanicznego wzgórza. Niektóre domy zbudowane są wprost nad skarpą, a różnice poziomów sięgają 300 metrów. Miało to duże znaczenie biorąc pod uwagę historyczne wojny między miastami. Orvieto było niezwykle trudne do zdobycia, a wulkaniczne skarpy stwarzały naturalny mur obronny. Być może z tego powodu miasto upodobali sobie kolejni papieże, którzy przyjeżdżali tutaj na wakacje.

Orvieto – ciekawe miejsca, atrakcje, zabytki…

Orvieto jest jednym z najpiękniejszych miast w Umbrii. Stara część położona jest na wzgórzu, a nowa jest świetnie skomunikowana z regionem dzięki autostradzie i ruchliwej stacji kolejowej. To świetne miejsce na wakacje i dobra baza wypadowa do zwiedzania okolicy!

Katedra Duomo w Orvieto

W 1263 roku podczas mszy w kościele w pobliżu jeziora Bolsena (niedaleko Orvieto), z trzymanej przez duchownego hostii popłynęła krew. Na pamiątkę tego wydarzenia rozpoczęto budowę katedry w Orvieto, a w kalendarzu świąt chrześcijańskich pojawiło się Boże Ciało. Katedrę budowano przez trzysta lat. Było to spowodowane głównie pustkami w papieskiej kasie. Przy budowie pracowało około 350 architektów, malarzy, twórców mozaik i rzeźbiarzy. Dzięki nim katedra w Orvieto uznawana jest za jeden z najznakomitszych zabytków świata. Po lewej stronie w katedrze ukryto relikwiarz z 1263 roku. Największą atrakcją artystyczną świątyni są oszałamiające freski Luki Signorellego umieszczone w specjalnej kaplicy dokładnie po przeciwnej stronie niż korporał. We Włoszech Signorelli uznawany jest przez niektórych za większego artystę niż Michał Anioł. Mówi się też? że Michał Anioł swoje freski w Kaplicy Sykstyńskiej tworzył kilkadziesiąt lat później pod wpływem dzieła Signorellego w Orvieto.

Studnia św. Patryka

Słynna cylindryczna studnia znajduje się w zachodniej części miasta, w pobliżu górnej stacji kolejki Funicolare. Została wybudowana w 1527 roku by zapewnić miastu wodę w przypadku oblężenia. Studnia została zaprojektowana tak? aby do jej wnętrza mogły wjeżdżać wozy z cysternami ciągnione przez osiołki. Wykuta w wulkanicznej skale studnia ma ponad 13 metrów szerokości i 63 metry głębokości. Olbrzymim wyzwaniem dla średniowiecznych inżynierów było takie poprowadzenie schodów? by zjeżdżające na dół puste cysterny mijały się z pełnymi wody zbiornikami ciągnionymi powoli do góry. Sposób na to wymyślił sam mistrz Leonardo da Vinci? który zaprojektował dwie biegnące spiralnie obok siebie klatki schodowe. Identyczne rozwiązanie zastosowano później we francuskim zamku Chambord nad Loarą. Tyle że w zamku chodziło o to? aby król, idąc po schodach, nie mijał się ze służbą. Studnia była budowana na polecenie papieża Klemensa VII.

Historyczne centrum

Całe historyczne centrum warte jest spaceru. Najwięcej atrakcji i miejskiego życia jest od Piazza del Duomo, wzdłuż ulicy Via del Duomo, a później w lewo w Corso Cavour. Następnie na końcu ulicy Piazza Malcorini szukajmy tarasu widokowego, skąd rozpościera się widok na dzielnice Scalo i wzgórza Umbrii.

Podziemne tunele

Na przeciwko katedry w Orvieto znajdują się turystyczne biura miasta. Można tam zapisać się na wycieczkę z przewodnikiem po podziemnych tunelach i schronach w Orvieto budowanych przez papieża i bogatych mieszkańców na wypadek oblężenia miasta. Przez kilkaset lat w wulkanicznej skale pod Orvieto wykuto kilometry tajnych korytarzy. Z czasem tunele połączono w jeden olbrzymi system pozwalający ukryć się przed wrogiem i przetrwać do nadejścia pomocy. W Orvieto znajdowały się także prawdopodobnie jedyne na świecie podziemne hodowle gołębi. Ptaki wylatywały na powietrze specjalnie zbudowanymi kamiennymi kominami, a potem grzecznie wracały. W razie potrzeby gołębie mogły zostać zjedzone przez mieszkańców, którzy pod ziemią chowali się w przypadku zagrożenia. Zwiedzanie podziemnych tuneli nie należy do najprzyjemniejszych. Wewnątrz jest bardzo duszno, wszędzie unosi się wulkaniczny pył i jest duża wilgoć.

Piazza del Duomo

Wokół katedry Duomo w Orvieto usytuowane są liczne średniowieczne kamieniczki, wieża zegarowa oraz liczne bary, cukiernie i sklepy z pamiątkami. Znajduje się tu również Museo Claudio Faina e Civico. Jest to usytuowane tuż obok katedry na Piazza del Duomo muzeum archeologiczne prezentujące zabytkowe przedmioty kultury etruskiej i greckie wyroby ceramiczne z VI wieku przed naszą erą. Zwiedzać je można od wtorku do niedzieli: latem ? pomiędzy 9.30 a 18, zimą ? od 10 do 17. Wstęp płatny.

HISTORIA

Orvieto to miasteczko starożytnych Etrusków, którzy nazywali je Velzna. Z kolei Grecy 2500 lat temu zwali je Vinaria (Oinarea), ponieważ już wtedy wytwarzano tu słynne wino. Dla Rzymian było to ? Urbs Vetus (z łaciny: stare miasto). Miasto zostało zburzone przez Rzymian w 260 roku p.n.e., zmuszając mieszkańców do ucieczki. Orvieto zostało jednak odbudowane na samej górze charakterystycznej skały tufowej, ukształtowanej wiele wieków wstecz lawą wulkaniczną i wygląda dziś jak niemożliwa do zdobycia forteca.

Pod koniec VIII wieku Orvieto zostało przyłączone do Państwa Kościelnego. W XII i XIII wieku Orvieto było często odwiedzane przez papieży. Było to też spowodowane budową katedry. Był to okres najszybszego rozkwitu miasta, do którego przyczyniły się także liczne winnice wokół. Wino zawsze odgrywało tu dużą rolę w działalności handlowej i politycznej. Już w 1137 roku, gdy miasto zostało samodzielną i wolną gminą, nowy kodeks ustaw „Carta del Popolo” obejmował specjalną rubrykę kar za niszczenie cudzych winnic. W 1192 roku, ten kto sadził winnice, zwolniony był od podatku. Od 1200 roku nowo wybrani konsulowie gminy musieli przysięgać, że będą ratować drogi, ważne miejsca i… oczywiście winnice.

W 1496 roku pomiędzy zakładem remontowym katedry (Opera del Duomo) a słynnym malarzem Pinturicchio zawarto umowę na wykonanie fresków, płatną m. in. winem potrzebnym artyście na co dzień. Podobno w 1500 roku ze słynnym malarzem Lucą Signorellim spisano konkretną umowę na ilość spożywanego rocznie wina ? około 1000 litrów.

W XVII wieku znaczenie Orvieto zmalało, a w czasach współczesnych znów rozkwita dzięki turystyce.

Komunikacja

Jak dojechać do Orvieto

Z południa Polski – przykładowo z Krakowa – do Orvieto jest ok. 1500 km. Nieco dalej jest z Warszawy – dystans do przejechania w jedną stronę to wówczas 1700 km. Jeśli będziemy jechać najwygodniejszym połączeniem autostradowym przez Czechy i Austrię. Zarówno w Czechach, jak i w Austrii za przejazd autostradami zapłacimy poprzez wykupienie winiety. Z kolei we Włoszech płaci się od liczby przejechanych kilometrów.

Od bramek autostradowych w Tarvisio (na granicy włosko-austriackiej) do zjazdu z autostrady w Orvieto jest ponad 630 km. Według stawek z 2018 r. za przejazd włoską autostradą na tym dystansie zapłacimy około 49,50 euro w jedną stronę.

Samochodem osobowym lub autokarem do Orvieto najlepiej dojechać płatną autostradą A1 łączącą Rzym z Florencją. Z ?Autostrady Słońca? do Orvieto prowadzi specjalny zjazd. Najpierw przejedziemy przez Orvieto Scalo, gdzie można zostawić samochód i do Orvieto wjechać kolejką (Funicolare). Równie efektowne jest jednak samodzielnie wjechanie krętą drogą na szczyt wulkanicznej góry.

Parking w Orvieto

Na szczycie są nieliczne miejskie parkingi (w tym wybudowany w ostatnich latach duży dwupoziomowy parking). Wszystkie miejsca parkingowe są płatne (informują o tym znaki lub kolor linii oznaczającej miejsce parkingowe). Z największych parkingów w Orvieto do ścisłego centrum można dostać się systemem wind i schodów ruchomych.

My parking znaleźliśmy na Piazza Marconi – tuż pod samą katedrą. Już bliżej zaparkować nie można. Jeśli chcecie tu zaparkować, to w nawigacji wpiszcie: Piazza Marconi 4, 05018 Orvieto TR, Włochy.

Stacja kolejowa w Orvieto

Turyści wybierający pociąg nie powinni mieć problemu ze znalezieniem dogodnego połączenia. Orvieto usytuowane jest przy kluczowej włoskiej linii kolejowej łączącej Rzym z północą kraju (m.in. z Florencją). Zatrzymuje się tutaj bardzo dużo pociągów regionalnych i pospiesznych. Bezpośrednio przy dworcu znajduje się stacja kolejki linowej, a także autobusowej komunikacji miejskiej.

Kolejka linowa łącząca Orvieto Scalo (odjeżdżająca z okolic dworca kolejowego) z Orvieto została wybudowana w 1888 roku. Przez ponad 100 lat kolejka pracowała na wodę. Pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku kolejka została całkowicie zamknięta. Rozpoczęła się wówczas przebudowa linii i całego systemu napędzania oraz wagoników. Dziś kolejka nie jest już napędzana wodą, a ponownie została uruchomiona w 1990 roku. W dni powszednie kolejka odjeżdża co 10 minut od godziny 7:20 do 23:00. W wakacje od 8:00 do 20:30 wagoniki odjeżdżają co 15 minut. W kolejce można przewozić także rowery (dopłata 0,80 euro, dla mieszkańców Orvieto bezpłatnie).

Komunikacja autobusowa

Autobusowa komunikacja miejska w Orvieto jest zarządzana przez ATC Terni. Istnieje 16 linii, w tym kluczowe linie A i B. Autobusy odjeżdżają średnio co 20 minut. Bilety można kupić w barach i kioskach.

Miasta partnerskie

• Givors (Francja)
• Maebashi (Japonia)
• Betlejem (Palestyna)
• Aiken (Stany Zjednoczone)
• Seinajoki (Finlandia)
• Kercem (Malta)