Palmanova – miasto idealne we Włoszech, przewodnik, zdjęcia, relacja
W okresie renesansu wśród miejskich projektantów w całej Europie zrodziło się pojęcie „miasta idealnego”, którym jest Palmanova. W mieście idealnym miała być zachowana niezwykła symetria ulic i kształtów, wielkość placów miała odpowiadać szerokości ulic, a te z kolei miały wpływ na wysokość kamienic. Chodziło o zachowanie wyjątkowej symbiozy pomiędzy władzą, duchownymi, szlachtą, a mieszczanami. Utopijne wizje miast idealnych powstawały głównie na papierze. Między innymi projektował je Leonardo da Vinci. Kluczem do sukcesu miało być zapanowanie nad chaosem.
Filozofowie i artyści przez wiele lat dyskutowali o harmonii symetrii i umiaru w projektowaniu, aż w końcu we Włoszech powstała Palmanova – miasto idealne.
Palmanova to „miasto idealne”
Palmanova została zaprojektowana przez Vincenzo Scamozziego na zlecenie Wenecjan w XVI w. W centrum miasta znajduje się sześciokątny – heksagonalny, wyłożony istryjskim kamieniem plac – Piazza Grande, z którego wychodzą gwieździście ulice. Plac ma powierzchnię 30 000 m kw. i stanowi początek sześciu wychodzących z niego symetrycznych ulic. Całość została zaprojektowana w sposób perfekcyjny. Główne ulice miasta mają taką samą długość i szerokość. Na końcu ulic znajdują się bramy wjazdowe do miasta. Całość miasta otoczona jest murem i obwałowaniami w kształcie gwiazdy. Z powietrza miasto przypomina płatek śniegu!
Przy Piazza Grande znajduje się ratusz, a obok ratusza najważniejszym budynkiem jest katedra, którą wzniesiono w 1636 roku. 140 lat później zbudowano przy niej dzwonnicę, która celowo była niższa niż inne tego typu konstrukcje. Tym samym nie była widoczna spoza murów miejskich.
Wszystkie ulice w Palmanova mają szerokość 14 metrów, bez względu na ich umiejscowienie i przeznaczenie. Trzy z nich prowadzą do bram miasta – Borgo Udine, Cividale i Aquileia, a pozostałe do wejść na mury obronne.
Najważniejszy jest centralny plac
Miasta idealne miały „stworzyć” idealnych ludzi renesansu. Twórcy miasta idealnego chcieli ograniczyć przypadkowość w architekturze miejskiej. Wierzyli we własny geniusz. Chcieli stworzyć miasto zaprojektowane od początku do końca, bez miejsca na przypadek. Nie przewidzieli jednak, że takie miasto nie będzie miało jak się w przyszłości rozwijać, bez naruszenia swoich „idealnych” proporcji.
Miejscowość jest wzorowym i do dziś podziwianym przykładem miasta idealnego. W mieście idealnym – tak jak tutaj – najważniejszy miał być centralny plac, coś w rodzaju rynku, ulokowanego dokładnie w samym środku miasta – tak by każdy z mieszkańców miał tutaj stosunkowo blisko. Przy placu stoi katedra – drugi istotny element idealnego miasta. Wokół odchodzą gwieździście ułożone ulice. Całość oplatała geometrycznie perfekcyjna siatka ulic.
Przez 200 lat miasto pozostawało pod panowaniem Republiki Weneckiej. Później wpadło w ręce Napoleona, który urzeczony pięknem Palmanova postanowił je dostosować do XIX-wiecznych standardów sztuki wojennej. Obecnie, ze względu na unikalną i kompletnie niezmienioną od setek lat formę, miasto znajduje się na liście UNESCO.
Jeśli planujesz wakacje we Włoszech to zobacz także mój artykuł o aktualnych cenach we Włoszech.
Palmanova – położenie
Palmanova położona jest 20 km na południe od Udine, 55 km od Triestu i około 100 km na północny wschód od Wenecji. Leży tuż przy węźle łączącym autostrady A23 (która biegnie do Wiednia) i A4, która przecina w poprzek północne Włochy.
Miasto położone jest na równinie, otoczone murami obronnymi w kształcie gwiazdy. Do wybrzeża Adriatyku jest stąd zaledwie 30 km (najbliższa plaża znajduje się w przepięknym Grado). Mimo bliskości Alp klimat jest tutaj typowy dla górnego wybrzeża Adriatyku.
Palmanova – ciekawe miejsca, atrakcje, zabytki…
Na zwiedzania miasteczka wystarczą około dwie godziny. Warto się tu zatrzymać w drodze na północne wybrzeże Adriatyku. Możesz zjechać nieco wcześniej z autostrady, a pozostałą część trasy do popularnych kurortów północnego wybrzeża Adriatyku, możesz przejechać drogami lokalnymi przez malownicze wioski.
Mury obronne
Palmanova miała być nie tylko piękna, ale i zdolna przetrzymać ataki wojsk tureckich. Forma gwiaździstego fortu ułatwiała obronę miasta – fosy (mokra i sucha), dziewięć bastionów czy liczące 7 km długości dwa pierścienie murów obronnych stanowiły przeszkodę nie do sforsowania.
Bramy wjazdowe
Na szczególną uwagę zasługują trzy monumentalne bramy na wjeździe do miasta z każdej strony. Zostały zbudowane w XVI w. Obecnie, z uwagi na ich szerokość, ruch sterowany jest wahadłowo przez sygnalizację świetlną.
Piazza Grande
Główny plac w mieście, w kształcie idealnie symetrycznego sześciokąta. W założeniu projektanta plac miał skupiać życie całego miasta. Na środku znajduje się historyczny kamień (środek miasta).
Katedra
Znajdująca się przy Piazza Grande katedra została wzniesiona w latach 1615 – 1636. Katedra jest świetnym przykładem najlepszej architektury regionu Friuli Wenecja Julijska.
Historyczne Muzeum Wojskowe
Znajduje się przy wschodniej bramie do miasta, w lochach Porta Cividale. Wewnątrz znajdują się materiały i zdjęcia dokumentujące historię miasta od czasów budowy do II wojny światowej. Mało kto z turystów wie o istnieniu tego muzeum. Nic dziwnego – w środku nie ma porywających eksponatów.
Historia
W XV i XVI w. wśród architektów pojawiła się utopijna idea stworzenia „miasta idealnego”. Chodziło o zachowanie niezwykłego porządku, precyzyjnie dobranych proporcji budynków i ulic. Architekci i filozofowie chcieli stworzyć świat, w którym będzie zachowana równowaga pomiędzy wszystkimi klasami społeczeństwa. Pierwszym i najsłynniejszym miastem zaprojektowanymi, jako miasto idealne była właśnie Palmanova. Została zaprojektowana przez renesansowego architekta Vincenzo Scamozziego na zlecenie Wenecjan w XVI w.
Scamozzi wymarzył sobie, że „zasiedli” miasto wybranymi przez siebie ludźmi. Mieli to być rzemieślnicy i kupcy. Jednak plan sprowadzenia do miasta bogatych mieszkańców Wenecji nie powiódł się. Trafili tutaj dość przypadkowi ludzi, a często nawet byli to ludzie z marginesu społecznego i przestępcy.
Miasto idealne od samego początku borykało się z problemami. Było zaprojektowane na 8 tys. mieszkańców i z uwagi na mury obronne nie mogło się rozwijać. W takiej formie, w jakiej zostało zbudowane w XVI w., przetrwało do dziś. Nic się tu nie zmieniło.
Dziś Palmanovę zamieszkuje ok. 5400 osób. Mimo historycznego znaczenia ruch turystyczny jest tu niewielki. Mieszkańcy utrzymują się ze znajdującego się 2 km dalej outletu, gdzie zatrudnienie ma wiele osób. Centrum gospodarczym jest pobliskie Udine.
Komunikacja
Jak dojechać do Palmanova?
Z uwagi na to, że miasto leży na węźle łączącym autostrady A23 i A4 najłatwiej dotrzeć tu samochodem. W centrum znajduje się wiele miejsc parkingowych. Te bliżej głównego placu są płatne. Wystarczy jednak oddalić się o około 200-300 metrów od głównego placu, aby zaparkować w bezpłatnej strefie. Zazwyczaj w ciągu dnia nie ma większego kłopotu ze znalezieniem wolnego miejsca. Jadąc autostradą A4 należy zjechać na węźle Palmanova. Jeśli jedziesz do miasta autostradą A23 od północy należy – na końcu A23 – wjechać na A4 w kierunku na Słowenię i zjechać pierwszym zjazdem (Palmanova).
Stacja kolejowa w Palmanova
Miasto posiada stację kolejową, ale nie ma stąd bezpośrednich dalekobieżnych połączeń. Przykładowo na trasie Palmanova – Wenecja S. Lucia konieczna jest przesiadka w Udine albo w Cervignano. Czas podróży pociągiem do Wenecji to ponad dwie godziny. Średnio co godzinę odjeżdżają pociągi regionalne do Udine (które jest znacznie większą stacją niż Palmanova).
Miasta partnerskie
- Palmanova nie posiada miast partnerskich.
